BÀ BÁN VÉ SỐ và CON CHIM

Bà lầm lũi đi tìm

những dấu chân lang thang của mình

đem giấc mơ hoa cho người chơi vé số

ngước ngóng con chim vẫn đợi thầm góc phố

níu bóng đời hoang ngồi gỡ nắng lụi tàn

Gương mặt

tầng tầng nếp nhăn

xám xịt màu cô đơn bòn rút

gần đất

xa trời

vẫn còn vận đen

lỡ bước sa cơ

bán vé số dạo thôi cũng nhiễm lây thất nghiệp

đói trắng kiếp người

Nước mắt nghẹn rơi

đặc cứng phiến vô thường

bà thương tiếng chim nở giữa lưng trời

thương mưa sầu

gió tủi

lẽo đẽo bà mặc niệm tháng ngày oan

Covid cướp đi tất cả.

Ngày mai

đường phố có thể loang rêu nỗi buồn

nhiều số phận gồng mình gánh thăng trầm nghiệt ngã

nhưng bầu trời thương

không bao giờ trống rỗng tiếng cười

Đừng ai bỏ cuộc

để tiếng chim lại hát ru thời gian

để ánh bình minh không hoảng loạn

để cánh đồng người không vàng úa nỗi đau

để ánh trăng thơm những bờ môi hò hẹn

để tình người vẫn mênh mông như biển

lòng nhân ái tỏa hương ngọt lịm cõi trần…

Phạm Đức Mạnh

17.04.2020

H2

H3                                                                                 Con chim

 

LÒNG NHÂN ÁI:

Cảm nhận của  Lê Liên về bài thơ “BÀ BÁN VÉ SỐ và CON CHIM”

 

Nhà phê bình Lê Liên

Con người đôi khi cũng thật mâu thuẫn, khi phải quay cuồng trong công việc, thì mong được đến kỳ nghỉ ngơi. Nhưng rồi, khi vì một lý do không mong đợi, (Tôi đi làm vì bạn, bạn ở nhà vì chúng ta) thì ai cũng có ý thức chấp hành, rồi ở nhà nhưng không thật sự an yên.

Sau những ngày sống chậm bất đắc dĩ do covicd-19, nhịp sống vẫn chưa phục hồi.

Cho nên mới có Cụ già:

“Bà lầm lũi đi tìm

những dấu chân lang thang của mình

đem giấc mơ hoa cho người chơi vé số”

(Thơ Phạm Đức Mạnh)

Chúng ta cũng có những lần đi tìm chính dấu chân mình khi muốn trở về khu vườn ký ức, với thật nhiều hoài niệm có thể vui, có thể buồn… nhưng chắc rằng không trĩu nặng lo âu. Còn Cụ già bán vé số thì sao? Chắc rằng trên con đường mưu sinh của mình Cụ luôn mang tâm trạng nặng nề âu lo.

Khi ta đi lang thang nghĩa là ta không cần định hướng điểm đến và thả mặc thời gian, ta rất thảnh thơi! Còn Cụ già bán vé số dạo cũng từng “lang thang” tìm dấu chân mình qua những lộ trình quen thuộc, để tìm khách hàng quen biết của mình. Nhưng khác là Cụ có giới hạn về thời gian và không gian.

“Ngước ngóng con chim vẫn đợi thầm góc phố

Níu bóng đời hoang ngồi gỡ nắng lụi tàn”

(Thơ Phạm Đức Mạnh)

Lạ thật, hình ảnh tương phản “Lầm lũi” và “Ngước” cho ta thấy có cái chi đó khác thường trong ngữ cảnh, nhưng lại cho ta cảm giác đến se lòng. Nhưng khi tác giả viết “lầm lũi đi tìm” và “Ngước ngóng” Ô! Logic ấy chứ! Rồi thì tất cả như vỡ òa thương cảm. Chỉ có sự thấu cảm cho những mảnh đời cơ cực mới sử dụng từ ngữ tài tình đến vậy!

Mà Cụ già lại ngước ngóng “con chim vẫn đợi thầm góc phố” Thật lãng mạn! Nhưng chim trời có bao giờ ngừng chuyền cành ? Còn nếu ta hiểu “Chim” ở đây là khách chơi vé số thì thật ê chề cho Cụ! Cụ ngóng khách? Hay khách thầm đợi Cụ?! …….Sao cũng được, bởi nếu không có sự huyễn hoặc mình, thì Cụ không thể tiếp tục kiếm sống với:

“Níu bóng đời hoang ngồi gỡ nắng lụi tàn”.

Đoạn thơ trên khiến ta ngậm ngùi, Còn đoạn thơ sau khiến ta không khỏi nghẹn ngào:

“Gương mặt

tầng tầng nếp nhăn

xám xịt màu cô đơn bòn rút

gần đất

xa trời

vẫn còn vận đen

lỡ bước sa cơ

bán vé số dạo thôi cũng nhiễm lây thất nghiệp

đói trắng kiếp người”

( Thơ Phạm Đức Mạnh)

Nếu bạn từng ngắm những bức chân dung, thì có lẽ đây là bức chân dung đẹp, sống động vô cùng! Không phải từ nét cọ của họa sỹ chau chuốt nên nó, mà là màu thời gian, đi cùng với sự lam lũ của một kiếp người. Và bất kỳ người họa sỹ nào vẽ được bức chân dung đẹp, tả thực được như nét bút rất tinh tế của nhà thơ, thì quả là kỳ công của một họa sỹ đáng được tôn vinh. Ngưỡng mộ vô cùng.

….“ Lỡ bước sa cơ

Bán vé số dạo thôi cũng nhiễm lây thất nghiệp

Đói trắng kiếp người”

Nước mắt nghẹn rơi

Đặc cứng phiến vô thường

Bà thương tiếng chim nở giữa lưng trời

Thương mưa sầu

Gió tủi

Lẽo đẽo bà mặc niệm tháng ngày oan

Covid cướp đi tất cả.”…

(Thơ Phạm Đức Mạnh)

Nhân loại đang đối phó với dịch bệnh Covid – 19. Ai cũng bị cuốn vào vòng cộng khổ đó, Cụ cũng không ngoại lệ. (ở trong đoạn thơ khác, tác giả đã mô tả nó qua từ “Loang rêu nỗi buồn”, mà “rêu” chỉ sinh sôi nơi thiếu ánh mặt trời ấm áp). Nhưng điều đáng quý ở đây Cụ là người hiểu được lẽ vô thường, nên không than thân trách phận.

Dù “Đói trắng kiếp người”, tôi nghĩ Cụ vẫn tỉnh ngắm nhìn, cảm nhận chung quanh với tấm lòng đôn hậu dành cho bao loại thụ tạo dưới bầu trời này.

Tôi yêu từ tượng hình “Lẽo đẽo” mà tác giả dùng trong câu thơ, sao mà mộc mạc, đáng yêu vô cùng! Bởi vì, dù có tàn hơi thì Cụ vẫn một mực trung tín “mặc niệm” với Đấng quyền năng của cụ.

(“Níu bóng đời hoang ngồi gỡ nắng lụi tàn”).

“ Lẽo đẽo bà mặc niệm tháng ngày oan” – chúng ta hiểu sao cho đúng nhất (?) khi giữa nỗi thống khổ, con người lại luôn biết trông cậy vào Đấng tối cao của mình. Với tôi, đây là điểm sáng nhất của bài thơ này! Bởi vì :

“Ngày mai

Đường phố có thể loang rêu nỗi buồn

Nhiều số phận gồng mình gánh thăng trầm nghiệt ngã

Nhưng bầu trời thương

Không bao giờ trống rỗng tiếng cười…

( Thơ Phạm Đức Mạnh)

Phải, kết quả của “lẽo đẽo … mặc niệm” là đây! Một tứ thơ rất thâm thúy qua từng từ ngữ và đó chính là thi phong độc đáo của nhà thơ.

“Đừng ai bỏ cuộc

Để tiếng chim lại hát ru thời gian

Để ánh bình minh không hoảng loạn

Để cánh đồng người không vàng úa nỗi đau

Để ánh trăng thơm những bờ môi hò hẹn.

Để tình người vẫn mênh mông như biển

Lòng nhân ái tỏa hương ngọt lịm cõi trần…”

( Thơ Phạm Đức Mạnh)

Tôi không dám lạm bàn về nghệ thuật tu từ trong thơ tự do. Bởi vì từng câu, từng chữ đã được tác giả viết lên bằng cả tấm lòng bao dung. Tôi đã cảm nhận được từ bài những bức tranh buồn, đẹp, rất nhân bản. Và hơn hết, tôi đã tìm được thông điệp “Đừng ai bỏ cuộc” đó là niềm tin. Niềm tin chính là cội rể , làm triển nở:

“Để tình người vẫn mênh mông như biển

Lòng nhân ái tỏa hương ngọt lịm cõi trần…”

Một bài thơ đầy nhạc tính: lạc quan, giàu lòng trắc ẩn. Xin cảm ơn nhà thơ Phạm Đức Mạnh đã đồng cảm và chia sẻ cảm xúc của mình, về những phận đời khốn khó.

Chắc rằng quý bạn thơ cũng chắt lọc được Lòng nhân ái vô biên từ bài thơ: BÀ BÁN VÉ SỐ và CON CHIM…

Lê Liên

SG .17.04.2020