Hoa tươi, lời chúc tụng và những tràng pháo tay dành cho người đàn bà ngồi trên chiếc ghế ở giữa căn phòng tạm gọi là sân khấu. Nếu gặp ngoài đời chắc hẳn sẽ lẫn lộn bà với bất cứ người phụ nữ nào khác ở độ tuổi ngoài 80. Tóc bạc, gầy yếu, đi đứng phải lệ thuộc vào cây gậy và người khác. Thế nhưng sáng nay bà đã trở về đúng vị trí của mình trên chiếc ghế, một vị trí lẽ ra phải được công nhận từ lâu nhưng muộn còn hơn không. Đó là nhà văn Nguyễn Thị Thụy Vũ, một trong những nhà văn nữ hàng đầu của miền Nam trước năm 75. Giới trẻ Sài Gòn hồi đó không xa lạ gì với những tác phẩm của bà như Mèo Đêm, Khung Rêu, Thú Hoang, Như Thiên Đường Lạnh.

Bản thân tôi năm 18 tuổi từng bị ám ảnh bởi nhân vật Năm Thàng trong truyện ngắn “ Lòng Trần”. Ai đời trong giờ phút lâm chung của một người tu hành lại mơ ước một muỗng nước mắm. Ngày đó tôi cho việc nói hơi quá hay thổi phồng sự thật chỉ là một cách câu độc giả của người viết, song giờ đây sau những chuỗi dài trải nghiệm mới thấy thấm thía vô cùng. Văn học suy cho cùng bao giờ cũng phản ảnh chân thực đời sống, có điều Nguyễn Thị Thụy Vũ đi trước thiên hạ chạm đến những góc khuất của con người một cách trần trụi, phũ phàng điều mà các nhà văn nữ thời ấy ngay cả bây giờ ít ai dám chạm đến.

Nhiều vấn đề khác trong văn chương của Nguyễn Thị Thụy Vũ như Sài Gòn thời chiến, thế giới của các cô gái bán bar, cách viết táo bạo và huỵch toẹt đậm chất Nam bộ của tác giả được các nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình văn học xoay quanh trong buổi tọa đàm sáng nay. Là một người không có chuyên môn trong các lĩnh vực nói trên, tôi lại nhìn sự việc ở một góc độ khác. Có hay không sự trùng hợp buổi giới thiệu nhà văn Nguyễn Thị Thụy Vũ và sự ra đi mới đây của nhà thơ Tô Thùy Yên. Theo như tôi được biết Quán Văn số 64 được chuẩn bị từ lâu trong các khâu như gặp gỡ tác giả, viết bài, thu thập tài liệu cho nên nói trùng hợp là không đúng, tuy nhiên xét về yếu tố tâm linh lại thấy có điều gì đó khó giải thích.
Cho đến nay ngoài giới văn chương ít ai biết Nguyễn Thị Thụy Vũ và Tô Thùy Yên ngoài đời từng là vợ chồng. Và cái tên Tô Thùy Yên được nhắc nhiều trong chương trình dành cho Nguyễn Thị Thụy Vũ sáng nay không nằm ngoài mối liên hệ đó. Người đàn bà già yếu đang ngồi trên chiếc ghế kia, hiện tượng văn học từng gây tranh cãi, hao tốn bút mực của giới phê bình trước đây và người đàn ông mà sự nghiệp thơ ca cùng tin buồn tràn ngập trên các trang mạng mấy ngày qua cho đến phút chót số phận vẫn vô tình liên kết họ với nhau.

Điều tôi muốn nói ở đây không phải sự nghiệp văn chương, hạnh phúc hay khổ đau họ từng nếm trải mà là qui luật sinh lão bệnh tử. Sáng nay tôi cảm nhận điều đó không chỉ từ hai nhân vật chính mà còn qua hình ảnh của các cây bút lão thành như nhà thơ Tôn Nữ Hỷ Khương, nhà thơ Phạm Thiên Thư. Cuộc đời đầy ý nghĩa của những người tài hoa này không lẽ cũng ngắn ngủi như chúng ta ư!
               QUANG ĐẶNG

                ( tháng 5/2019)  (1) Tựa một bài hát của NS Trịnh Công Sơn

H1

h2                                    Nguyễn Thị Thụy Vũ và nhà văn Đặng Châu Long

h3                                                   Chân dung Nguyễn Thị Thụy Vũ