Phố Tàu ở Vĩnh Long năm trên đường Gia Long ,( nay đường 3-2 )một con phố gọi là phố Tàu bắt đầu từ ngã ba Gia Long với con đường bên hông trường Trung học Tống Phước Hiệp , hướng về chợ tỉnh Vĩnhlong xưa gọi là chợ Nhà Lồng , nó kéo dài làm hai con phố và chợ Nhà Lồng nằm lọt thỏm giữa 2 phố này. Phố Tàu chấm dứt bằng ngõ quẹo trái ôm cua theo dòng sông Tiền chạy thẳng tới cầu Cái Cá . Phố này không biết được xây năm nào , nhưng khi tôi sinh ra ở con phố này và khi còn nhớ chút đỉnh lời của người lớn nói với nhau, lúc đó tôi khoảng 6 tuổi (1958) thì chỉ có một gia đình người Việt gốc ở Cái Thia tỉnh Mỹ Tho thuộc hàng địa chủ giàu có mới chen vào giữa phố Tàu này một căn nhà duy nhất .

Phố Tàu chiếm độc tôn nằm giữa trung tâm kinh tế của tỉnh Vĩnh long xưa , người dân nông thôn họ gọi là chợ Vãng. Dân chúng đi chợ đều  mua ở phố Tàu vì các vật dụng cần thiết sinh hoạt hằng ngày như gạo muối, nước tương, nước mắm đều nằm phố này. Ngoài ra , phố Tàu còn bán cả than đước , dây thừng làm bằng xơ dừa , lưới chài cho người sống nghề hạ bạc ( chài cá ) v.v.. Ông nội tôi mua được một căn dùng để bán sĩ và lẻ than đước, dầu chai và chai bột dùng để lắp vò ghe xuồng . Tiệm của nội tôi lúc đó mọi người gọi là chành than . Kế bên nhà nội tôi là tiệm một đại lý buôn sĩ bột giặt Viso ,và sau này có bán thêm bột ngọt do một ông chủ có tên là Trương Hiệp Thạnh . Thuở còn là nhóc con, tôi thường chơi với con gái ông chủ Hiệp Thạnh tên đọc theo tiếng Hoa là Xí Ngó , không biết bây giờ cô ở đâu, không biết cô còn nhớ chút gì kỷ niệm với tôi thuở tuổi còn chảy mũi thò lò hay không (?) . Con phố Tàu Vĩnh long vừa là phố buôn bán cung ứng mọi vật dụng cần thiết cho người dân trong tỉnh , nơi đây còn có cả dịch vụ mua bán hàng ăn uống điểm tâm như : tiệm hủ tiếu cà phê Đồng Hính, tiệm hủ tiếu Kim Sơn . Có hai tiệm bán hàng đặc biệt là tiệm thêu và bán vãng (hàng tẩn liệm người chết) kiêm luôn bán trống và cả lân múa tết cùng măt nạ ông địa đó là tiệm Đông Nam Mỹ người Hải Nam và tiêm kế bên là tiệm Ngũ Châu, người Quảng Đông . Riêng tiệm Đông Nam Mỹ lúc tôi 9 tuổi biết tiệm này còn sản xuất si rô bạc hà và si rô cam có nhản hiệu con Két bán sĩ đi khắp nơi. Sẳn đây nói về hai tiệm hủ tiếu Đồng Hính và Kim Sơn đã để lại kỹ niệm đau xót và cười lăn quay của bọn học trò trung học Tống Phước Hiệp chúng tôi vào những năm 1960 thế kỷ trước. Số là học sinh chúng tôi thường ăn sáng ở hai tiệm hủ tiếu này . Có một hôm các học trò ăn hủ tiếu cũng ngán nên để ý mấy lão chạy xe lôi vào ăn kêu cái gì . Chợt nghe anh phổ ky (người phục vụ ) kêu to hướng vào bếp : tố phảnh dách co(tiếng Quảng Đông là một to hủ tiếu lớn) Cả bọn học trò chúng tôi mừng quýnh cho là món mới bèn kêu anh phổ kỷ lại dõng dạc kêu : “tố phảnh dách co” ! rồi hồi hộp ngồi chờ . Một lát sau anh phổ ky khệ nệ đem cho chúng tôi mỗi đứa một tô hủ tiếu to gấp đôi tô thường bán hàng ngày,và đặc biệt trong tô hủ tiếu này chỉ có ba lát thịt mỏng như tờ giấy, hỏi ra mới được giải thích từ “Tố phảnh” là hủ tiếu thật nhiều chỉ để bán cho người lao động ăn thế cơm no lâu , cả bọn lỡ kêu rồi thì đành ăn hủ tiếu nhưng không thể ăn hết , kêu một lần tởn tới già . Phố Tàu vào tết Mậu thân bị máy bay Mỹ bắn rocket vào một số căn nhà làm cháy sập, tuy nhiên sau khi qua tết ,những người chủ tiệm cũng cố gắng xây dựng sữa chữa lại tiếp tục buôn bán bình thường. Sau năm 1975 phố Tàu Vĩnh long đã có những căn tiệm đổi thay chủ , ba tiệm hột vịt hiện chỉ còn một , hai tiệm hủ tiếu thì đã dẹp bán vì đã có hũ tiếu quốc doanh, một số chủ mới kinh doanh thuốc tây ,tiệm nha khoa , dịch vụ thẩm mỹ , ngân hàng BIDV v,v..Nói chung khu phố Tàu ngày xưa bây giờ đã thay chủ cũ, đổi chủ mới gần như 90% .Bộ mặt phố ngày xưa trống trãi thông thoáng sạch đẹp bây giờ đã biến mất, hành lang rộng khoảng 5 m cho khách bộ hành đã bị lấn chiếm che dù cho người bán linh tinh vô tội vạ, rên đường rác bỏ khắp nơi !. Tôi vào quán cà phê Hoa Nắng nhìn sang phố Tầu của ngày xưa ,hình ảnh một con phố sạch đẹp, bọn trẻ thơ chơi đùa trò nhảy dây, chơi nhảy cờ chẹp ,chơi thảy đáo lạc v.v..mà trong đó có thằng Sâm vui đùa cùng với đám con nít mũi chãy thò lò , chơi vơi con chủ tiệm hột vịt Nam Sanh Tường , chơi với con chủ tiệm Trương Hiệp Thạnh , con tiệm vãng Đông Nam Mỹ , con chủ tiệm xe đạp Lê Quang , chơi với thằng À Cấu tiệm bánh kẹo v.v..và v.v… Ly cà phê đã cạn , kỷ niệm ngày xưa chợt còn chợt mất ,tôi đứng vậy trả tiền cà fê , ra ngoài đứng chụp vội gốc phố Tàu nay không còn Tàu bao nhiêu, chỉ còn thằng tàu lao bâng khuâng và ngơ ngáo đứng giữa trưa trời đổ lữa cháy da . Buổi trưa ngày 15/6/2019

          Bài và ảnh BỬU VIÊN

( nhớ về A Mếnh ,Xí Ngó ,Bé Sáu ,Nhiêu Hùng ,Trí tiệm xe đạp ,A Nàm Ngũ Châu )

H2                                            ảnh dãy phố từ sông Tiền nhìn vào

h3                          tác giả ngồi ở cà phê Hoa Nắng nhìn về phố Tàu