Về đến nhà hổm nay, tụi tui xúm xít ngồi xem lại loạt hình chụp loạn xạ ở khu du lịch Punta Cana, Dominican. Tôi phát giác trái dừa giống lăn lóc trên bục thềm xi-măng, mặt đứng của bục vẻ chữ nói gì không rõ. Bây giờ thắc mắc cũng chẳng biết hỏi ai, nên đưa lên trang nầy luận bàn một chút.
        

  ” Tại đây có bán dừa giống ” bằng tiếng Tây Ban Nha ?     

Nếu dân họ có thói quen và có lệ bẹo hàng như chợ nổi Trà Ôn, cô bác xứ mình nhìn trái dừa giống hàng mẫu kiểu nầy thì kể như họ ế hàng là cái chắc.
        Hồi tôi mới tập sự làm nông dân. Thật ra tôi lạm dụng danh từ một tí bởi vì tôi tuy ở ruộng đồng nhưng chưa bao giờ biết trồng cây lúa. Bởi đăng ký có 50 phần dầu nên danh hiệu Hai Lúa nhơn 50 chia 100, tôi thật sự chỉ là Một Lúa.
        Một Lúa tôi không thể nhớ rõ là hồi nhỏ có trồng cây cà cây ớt gì không. Tới khi lập gia đình ra ở riêng, từ đó tôi mới tập tành trồng trọt trên miếng vườn đất mới mà láng giềng chúng tôi không biết ước lượng thế nào, thân thương ví von là chó nằm ló đuôi một khúc. Mới đầu ai nhìn miếng đất ốm nhom dài sọc nầy không biết tụi tui làm gì cho hợp lý. 
        Tuy miếng vườn nhỏ nhắn nhưng nhờ một cạnh chạy dọc bờ kinh, một cạnh cặp theo mé ruộng. Nên có những bậc lão nông khuyên tụi tui trồng dừa là lợi nhất. Cây dừa cần lượng nước lớn nên thích bờ kinh mé rạch. Rể nổi dầy mặt đất nên cần có mương rạch gần bên để mỗi mùa khô vét bùn bồi gốc một lần. Mấy ông bác còn nói, dừa non bán cho người ta uống nước, dừa khô cho người cần xài nước cốt, hoặc là bổ hai cại cơm dừa phơi xấy, cân cho thị trường công nghiệp, dư ra gáo vỏ dừa khô làm chất đốt. Cọng lá dừa khô cháy rất ổn trong bếp vào những tháng ẩm ướt mưa dầm. Thân dừa chẳng may chết gió, cưa xuống bắc ngang mương đi qua lại cũng được năm bảy năm dư sức. Các bác còn kề tai nói nhỏ, luật cấm lấn trên mặt đất chớ chưa cấm lấn trên không, gốc  trên đất mình nhưng tán dừa de trên sông rạch. Những cây dừa nghiêng nghiêng soi bóng nước, chắc thấy mình đẹp nên cho trái rất sai. Nhưng có bác cắt nghĩa, vì cái thế đứng làm dáng mất thăng bằng dễ té nhào chõng gọng, thúc đẩy bộ rễ của nó phát triển tối đa, buồng trái sanh nhiều là nhờ rễ nhiều rễ mạnh. Kế hoạch trồng dừa dọc hai biên trên đất của tôi coi như thành hình trên giấy tập, chỉ còn chờ làm sao kiếm được giống dừa. Có bác vui vui nhắc lại câu đối ít người đáp lại ” ông mượn cháu đi Giồng Dứa, mua dừa giống về ương mọng “.
        Các bác láng giềng tận tình dắt tay tôi đến những vườn dừa quen biết. Chọn những cây dừa tuổi sồn sồn, không quá tơ hay quá lão, hỏi cây nào dầy cơm gáo lớn, trái sai mà cuống quày dừa không dài đòng đưa, gặp gió dông dễ gãy, sút cùi. Tôi chỉ cần 20 cây nhưng các bác đặt mua 3 buồng dừa khô, ước lượng chừng hơn 40 trái. Đợi trái thật khô sắp rụng, nhờ chủ vườn leo lên chặt nguyên buồng thòng dây thả xuống. Lựa từng trái tròn trịa đủ đầy trước khi vạt một phần ít vỏ, ngay nơi cuống trái. Các bác bắt tôi móc sình tô mặt bằng dầy chừng 2 tấc chuẩn bị sân ương. Đặt trái giống nằm ngang, nếu kỷ thì thả trái dừa vào thau nước mà giữ y bề lưng phía bung của thiên nhiên chỉ định, nhận vỏ trái chìm một phần ba trên mặt sình còn ướt. Lớp mặt sình có tác dụng cố định trái giống, giữ cho mầm chồi tương lai mọc như ý muốn. 
        Rảnh rổi, các bác giải thích cho tôi từng chút. Trái dừa càng khô thì nước bên trong càng ít, gáo dừa rắn đen như đá.
Chỉ duy nhất trên gáo có một điểm khuyết xuống như đậy hờ bằng một lớp gáo mỏng. Quê tôi người ta gọi chỗ đó là con mắt, lớn vừa bằng cái mài ốc gạo, đối diện với cuống trái khi gáo còn nằm trong vỏ. Khi trái dừa khô già đủ tuổi thì cái phôi nằm bên
trong lớp cơm dừa phía sau con mắt, một phần phát triển thành mọng dừa, uống nước dừa mà lớn dần, công dụng như lá nhau nuôi dưỡng thai nhi sau nầy. Khi mọng dừa phát triển hết cỡ, phần phôi còn lại trở thành mầm chồi được mọng dừa nuôi trở lại,  mạnh mẻ và có đầu nhọn cứng xuyên thủng chỗ con mắt có mài ốc gạo. Tới đây có hai vấn đề, nếu mình để trái dừa nằm ngang, phôi sẽ đẩy mầm chồi ra bên ngoài sọ gáo, mầm chồi có khuynh đi thẳng lên trời, nên vừa lọt ra con mắt là quẹo 90 độ đi lên, xuyên qua lớp xơ khô và vỏ trái. Gốc chồi cũng là gốc dừa tương lai phình dần ra bên ngoài con mắt, sống nhờ những dây nhau thông với mọng dừa. Nuôi chồi mọc cao và bắt đầu xoè lá, lúc nầy vài chiếc rễ bắt đầu xuyên qua vỏ khô bên dưới, chuẩn bị cho nguồn năng lượng mới. 
        Vấn đề thứ hai là ương mọng mà dựng đứng trái, phần cuống trở lên trời. Mầm chồi mọng mị thành hình giống y trường hợp kia nhưng vô cùng tai hại. Con mắt gáo dừa lúc nầy ngó lên trời, mầm chồi xuyên qua mài ốc gạo vọt thẳng lên, nó đẩy ngược gốc trở vào sọ gáo và giam giữ rất lâu trong đó. Gốc và rễ lẫn quẫn trong chiếc sọ cứng, có thể rễ sẽ làm tổn hại gốc mẹ, còn thân tược lớn lên nhưng cũng đang bị bó kẹt cứng ngay chỗ lổ tròn con mắt của gáo. Thời kỳ khởi đầu của một mầm xanh, bị hư nghẹn chỉ vì sai sót nhỏ. 
        
         Chắc để tránh tai nạn nầy, thiên nhiên cho trái dừa khô nằm ngang khi nổi trên mặt nước, nên các đảo ngoài khơi Thái Bình Dương đâu đâu cũng có rừng dừa.

Nguyễn Thế Điển

     Trên ngọn không có trái dừa, hoặc may dưới gốc có !

     Dừa cần có nước mát gốc.

     Đốn dừa hay dỡ nhà ? Còn đang suy nghĩ

350     Giúp dừa chống bãơ.

                  Người ta phải cất 2 dãy khách sạn để bảo vệ nhóm dừa quý.