Ở Huế có một cồn đất bồi giữa dòng sông Hương đầy phù sa màu mỡ từ thượng nguồn đổ về. Cồn đất đó ở phía bên kia thôn Vỹ Dạ được gọi là Cồn Hến. Hến quy tụ ở đó, sinh sôi nảy nở dày đặc, người dân chỉ việc đem dụng cụ ra cào lên là có. Hến rất béo, thịt dai dai, mềm mềm, mọng một bụng nước trắng đục như sữa, béo béo, ngọt ngọt, bùi bùi. Người dân ở đó dùng hến làm thực phẩm ăn với cơm, rau, ruốc và các thứ khác để kinh doanh sinh sống.
                              Hình 1 – Tô cơm hến

                  Huế ơi ! nhớ nhớ thương thương
Mơn man nắng sớm, vương vương sương chiều
Trăng soi Thành nội liêu xiêu
Dòng Hương ngậm bóng yêu kiều dáng xưa
Bâng khuâng bụng dạ lua khua
Mùi hương cơm hến trêu đùa ánh mai
Huế ơi ! Hến Huế còn ai
Ăn hoài nhớ mãi không phai cơn thèm. 

                                                (TTQL) 

Hến không những là một món ăn bổ dưỡng mà nó còn là vị thuốc chữa được nhiều thứ bệnh: tiểu đường, bướu cổ, lao phổi, thiếu máu, tim mạch v.v…

Nói tới hến, người ta nghĩ ngay đến món canh hến, bún hến, hến xào xúc bánh tráng, nhưng độc đáo nhất là món cơm hến, đây là một đặc sản ẩm thực Huế, xuất phát từ tầng lớp bình dân vùng Cồn Hến. Cơm hến là một món ăn rất bình dân mà cũng rất lạ, lạ ở chỗ cơm là cơm nguội nhưng nước hến phải thật nóng ăn mới đúng điệu.
Như đã nói, cơm hến là một món ăn bình dân, nhưng để nấu được một bữa cơm hến không phải là chuyện đơn giản vì nó gồm rất nhiều thứ, nhiều loại phụ phẩm ăn kèm.
Cơm hến là món ăn rất hấp dẫn đối với người dân xứ Huế chúng tôi. Bởi vậy, mỗi khi tôi nấu món này, dù đi đâu hay bận việc gì, mọi người cũng tranh thủ đến đúng giờ để chờ ăn cho được món cơm hến mà không chịu đụng đũa đến bất cứ món gì khác.
Sau đây xin mời bà con thử nấu một bữa cơm hến để mời cả gia đình cùng thưởng thức. Bảo đảm ăn một lần rồi sẽ nhớ mãi.
Đậm đà cơm hến có chi chi
Chuối, khế, rau tươi chẳng thiếu gì
Mỡ rán, mè rang, nồng ớt ruốc
Đậu chiên, tráng nướng thử ăn đi ! ? !
Hết ý !
(TTQL)

Vật liệu: 
– 1 kg hến thịt và nước hến.
– 2 vắt bún tàu.
– 300 gam mỡ miếng.
– 100 gam da heo khô.
– 2 lon gạo.
– 200 gam đậu phụng.
– 100 gam mè trắng.
– 200 gam ruốc ngon (ruốc để ăn sống).
– 50 gam ớt bột nhỏ.
– Tỏi, muối, tiêu, hành, bột ngọt, bột nêm.
– 5 trái khế, 5 bẹ bạc hà, 50 gam rau thơm các thứ, 2 cây xà lách, 1/2 kg giá.
– 3 cái bánh tráng mè.

                                          Hình 2 – Hến.
Cách làm: 
– Mua hến đã luộc chín sẵn và bỏ vỏ nên chỉ cần rửa sạch thịt hến, để ráo. Nước hến để lắng lấy nước trong đun sôi, nêm một muỗng cà phê bột nêm, lấy 1,5 lít.

(Nếu mua hến sống còn nguyên vỏ thì ngâm rửa sạch, cho vào nồi với một chút  muối  luộc chín. Chắt riêng nước luộc hến ra lắng cặn rồi làm như trên. Thịt hến nhặt riêng ra một tô).

– Mỡ heo xắt miếng rán, lấy tóp, phần nước mỡ dùng để chiên đậu phụng, da heo (chiên dòn với lửa vừa).
– Mè rang, giã nhỏ.

– Bắp chuối xắt mỏng, bạc hà cắt thẻ mỏng, giá trụng sơ, Trộn bắp chuối, rau thơm, xà lách, khế, bạc hà , giá với nhau.
– Gạo ngon nấu chín, khô, để nguội
– Làm tương ớt: mỡ nóng cho tỏi khử, bỏ ớt bột, nước mắm, đường.
– Ruốc hoà với hai muỗng cà phê đường cho bớt mặn
– Xào hến: mỡ nóng,cho hành tỏi băm nhỏ vào, sau đó cho hến rồi bún tàu (đã ngâm nước, cắt nhỏ, để ráo), nêm lại gia vị cho vừa.
– Bánh tráng nướng vàng, dòn.

Hình 3 – (1)Tóp mỡ, (2) nước mỡ, (3) mè, (4) tương ớt, (5) da heo, (6) đậu phụng chiên
Hình 4 – (1) Hến, (2) cơm, (3) bánh tráng, (4) ruốc, (5) nước hến, (6) rau sống, (7) tô cơm hến với đủ nguyên liệu

 Trình bày : cho rau sống vào tô, múc nước hến vào, cho ruốc, mỡ nước, tóp mỡ, đậu phụng, mè, da heo, hến, tương ớt, cuối cùng cho cơm vào, trộn đều.
Bánh tráng nướng dòn ăn kèm với cơm hến.
Úi dzàa
Chua cay mặn đắng ngọt bùi
Dòn dòn, béo béo, ngùi ngùi, dai dai
Thơm thơm, chát chát, ai ai
Ăn tô cơm hến “Thương Hoài Ngàn Năm”.
TTQL

Chúc quí vị thành công với món cơm hến.
bài và ảnh Như Lai