Từ ngày còn nhỏ, tôi đã thích hoa Hòang lan, dẫu chưa biết mặt mũi hoa thế nào. Có lẽ vì yêu truyện ngắn “ Dưới bóng Hòang lan” của Thạch Lam. Một câu truyện rất nhẹ nhàng, lãng mạn kể về tình cảm chớm nở giữa một chàng trai và cô láng giềng ở một vùng quê miền Bắc thời xa xưa. Cả hai sống cạnh nhau, rồi cùng lớn lên với những kỷ niệm êm đềm dưới bóng cây Hòang lan cổ thụ trước sân nhà. Rồi chàng rời xa quê lên tỉnh làm việc, thỉnh thỏang mới về thăm nhà. Hai người chưa tỏ bày tình cảm và hứa hẹn gì cả, nhưng mỗi mùa Hòang lan nở, cô gái vẫn luôn cài một bông hoa lên tóc, để tưởng nhớ mùi hương ! Sau này, một nhà văn tôi ái mộ là Mai Thảo, cũng có một tác phẩm tên “ Để tưởng nhớ mùi hương” ( một tiểu thuyết cũng lãng mạn như tên), có lẽ cũng do cảm hứng từ câu kết của truyện ngắn Thach Lam !
Tôi không sinh ra tại Vĩnh long, nhưng suốt quãng đời niên thiếu và thanh xuân của tôi trải qua nơi đó. Hồi bảy, tám tuổi nhà tôi ở đường Lê Văn Duyệt*, gần Miếu Bảy Bà ( lúc ấy còn hoang sơ, um tùm cây cối đầy vẻ huyền bí khiến mấy đứa trẻ như tôi hay bị nhát ma!).Mỗi buổi tối, ăn cơm xong Ba tôi thường dẫn tôi (là út, lại là con gái rượu nên được cưng lắm!) lên Cầu Lộ (cách nhà chừng nửa cây số) để hóng mát. 
Tôi cũng chẳng biết tại sao gọi là Cầu Lộ, nhưng hồi đó là cây cầu có vẻ kiên cố và đẹp nhất cái tỉnh lỵ vòng vèo tòan sông nước nên có rất nhiều cầu này. Cầu nằm trên trục đường chính của thị xã, dẫn từ bến xe VL* đến khu phố chợ trung tâm. Sau này, lên học ĐH ở Saigon hay đi đâu xa trở về, mỗi lần ngồi xe lôi (ai ở miền Tây trước 30/4/75 thì biết xe này) xuôi theo đường Lê Thái Tổ*, trông thấy từ xa một bóng cây xanh rợp là tim tôi bắt đâu xôn xao nao nức vì biết sắp về tới nhà rồi ( lúc này nhà tôi ở gần ngã tư Phan Thanh Giản*- Trưng Nữ Vương *)!
Buổi tối trên Cầu trời mát rượi , gió thổi từ sông lên lồng lộng, thỏang trong gió là hương hoa Hòang lan. Tôi nhớ, lúc ấy hay nhặt mấy cánh hoa rơi ủ trong túi áo cho thơm đến cả vài ngày. Những cánh hoa màu vàng mỏng manh, nghe người ta kêu là bông Dầu thơm. Mãi sau này, tôi mới được biết nó chính là lòai hoa Hòang lan mà mình hằng ưa thích !
Đó là một cây Hòang lan rất lâu đời, có từ bao giờ chả biết, gốc, thân đều thật lớn, tàng lá phủ gần quá nửa thân cầu, mát mẻ quanh năm và tỏa hương thơm ngào ngạt vào mùa hoa nở, nhất là mỗi lúc sáng sớm, đêm khuya hay giữa những cơn mưa ….
Khi gia đình tôi rời khỏi VL để lên định cư luôn tại Saigon, hình ảnh tôi quay nhìn lại sau cuối và còn chập chờn mãi trong tâm tưởng tôi suốt chuyến hành trình về thành phố, là bóng cây Hòang lan phủ rợp dưới dốc chân Cầu Lộ!
Cách đây hơn hai mươi năm, khi về VL chơi với bạn thân Hoành Châu ở gần Bắc Cổ Chiên (bến phà Đình Khao), tôi tình cờ thấy trong vườn mấy cây Hòang lan nhỏ xíu do cây lớn rớt hột mọc lên, bèn xin về trồng ở khu vườn nhà Thủ Đức. Nay đã nhân được thành hai cây cao lớn, trổ hoa quanh năm, mùa thưa mùa nhặt, tỏa hương thơm nức một vùng chung quanh, khiến nhiều người đi qua ngơ ngẩn “ Vườn nhà ai, cây hòang lan thơm ngát hương tỏa bay Sương khuya nhẹ bay”…( nhạc Trần Long Ẩn)
Và tôi, cũng đã nhiều buổi chiều vào tối, ngồi ở ghế đá ngòai vườn dưới bóng lá lấp lánh cũa cây Hòang lan. Cũng nhặt vài bông hoa, nhưng không gài lên tóc, mà chỉ nhẹ nâng niu trong tay, cũng “để tưởng nhớ mùi hương”! Mùi hương của ký ức về một thời niên thiếu dịu dàng, cùng một thuở thanh xuân lãng mạn nơi thành phố ấy những ngày đã quá xa xưa. Yesterday once more !
-Cây Hoàng lan nay đã không còn nữa nhiều năm rồi. Sau này, mỗi lần về Vĩnh long đi qua Cầu lộ, lòng tôi luôn bỗng dưng dâng lên một nỗi ngậm ngùi không thể gọi tên.

Nguyễn thị Đức Tính

15/01/2014———————————————-

* Tên cũ của những con đường ở Vĩnh long.