Trái hồng ngày nay đã trở nên quen thuộc với người Việt ở cả ba miền Nam, Trung, Bắc. Ngày xưa chỉ có miền Bắc mới trồng được hồng vì khí hậu thích hợp. Khi mùa thu đến cũng là lúc những quả hồng trứng màu đỏ chín mọng xuất hiện cùng một lần với cốm xanh, hai món đi liền với nhau, quyện vào nhau như đôi uyên ương và là đặc sản mà người miền Bắc không ai không biết đến. Thêm vào đó, mùa hồng cũng là mùa cưới nên trong dịp này chắc chắn trên bàn thờ gia tiên không bao giờ vắng mặt những quả hồng chín đỏ trong dĩa trái cây. Người miền Trung và miền Nam sau 75 mới quen thuộc với quả hồng. Đến mùa, hồng được đem từ miền Bắc vào để bán khắp nơi. Sau này tại Đà Lạt, đã có nhiều nông trại trồng cây hồng lấy trái để cung cấp cho thị trường.
Cây hồng ăn trái được trồng rất nhiều tại miền Đông của châu
Á, ở các nước như Nhật Bản, Đại Hàn trải dài xuống Ấn Độ, Nepal. Ngoài ra ở Trung hoa, Miến Điện cũng rất nhiều.
Đến năm 1800 hồng mới được trồng tại California và Tây Ban Nha. Năm 1890 thì xuất hiện tại Brazil, ở Mexico cũng có hồng  nhưng là giống hồng da xanh, ruột trắng, khi chín lại có màu nâu đậm.
Cây hồng cao từ 4-18m, trái chín vào cuối thu và có thể ở trên cây qua suốt mùa đông.

Hình 1  (theo chiều kim đồng hồ): hồng hình quả trứng, hình quả tim, hình bí ngô (bí rợ), hồng Mễ tây cơ mầu nâu đậm

Trái hồng tuỳ loại, có màu từ vàng cam tới đỏ đậm. Quả hồng có hình quả tim, hình quả trứng, hình trái bí ngô  có đường kính từ 1,5-9cm;  thịt chắc lúc còn sống, khi chín mới mềm và có màu vàng, cam hoặc nâu đậm, vị ngọt.
Không ai nghĩ là quả hồng thuộc họ nhà dâu (berry) nhưng trên thực tế , trong ngành thực vật học chúng lại được xếp vào họ nhà này.
Có nhiều loại hồng nhưng hai loại được trồng rộng rãi nhất là loại hồng dòn, thịt chắc, không có chất chát nên thường được ăn sống và rất được ưa chuộng.
Một loại hồng nữa là hồng mềm còn được gọi là hồng dẻo ( vị mềm và dẻo) hoặc hồng trứng (trông như hình quả trứng gà), khi còn sống thì cứng, chứa nhiều chất chát (tannin), đến lúc chín mềm lại rất ngọt.
Hồng là trái cây ngon nhưng khi ăn nên cẩn thận, không nên ăn hồng lúc bụng đói vì chất chát trong hồng sẽ kết hợp với chất chua trong dạ dầy để tạo thành những tinh thể cứng như gỗ làm hại dạ dầy.
Trong các loại trái cây, hồng là món tôi thích nhất, có lẽ đó là một trong những thứ trái đã kết nối tôi với những kỷ niệm xa xưa nơi quê nội. Làm sao tôi quên được hương vị của miếng hồng ngâm ở Thanh Hoá, những quả hồng trứng thơm ngát và ngọt lịm của tuổi thơ Hà Nội.
Suốt thời kỳ ở trong Nam, trái hồng chỉ còn trong ký ức, bù lại tôi được thưởng thức biết bao nhiêu loại trái cây ngon ngọt khác với những cái tên thật bình dị như măng cụt, chôm chôm, bòn bon, sầu riêng v…v…nên nỗi nhớ trái hồng cũng được nguôi ngoai.

Hình 2 (theo chiều kim đồng hồ) : hồng khô Trung quốc, hồng khô Đại Hàn, hồng khô Nhật Bản.

Mỗi năm vào dịp Tết, mẹ tôi không bao giờ quên mua những quả hồng khô tròn, dẹp, màu nâu đậm, bên ngoài phủ một lớp bột trắng xoá được nhập cảng từ bên Tàu. Trước khi ăn phải ngâm vào nước ấm cho mềm cùng rửa sạch lớp bột, sau đó cắt thành từng miếng hình rẻ quạt bằng hai ngón tay và xắp chung vào khay đựng các thứ mứt để mời khách đến viếng trong những ngày tết.
Nói đến hồng khô tôi lại nhớ đến em tôi, cô em gái với mối đam mê nấu nướng. Nhà bếp của cô em cũng giống như một phòng thí nghiệm, nơi cô em loay hoay để thử nghiệm hết món này đến món ăn khác, món nào cũng phải nấu đi, nấu lại nhiều lần, thêm cái này, bớt cái kia cho đến khi món ăn hợp khẩu vị và vừa ý mới thôi. Các anh chị em, con cháu ở gần đều là “nạn nhân” vì phải thử các món do cô em nấu nhưng chẳng thấy ai phàn nàn mà trái lại rất thích thú vì được thưởng thức thường xuyên các món vừa lạ, vừa ngon.

Cách đây hơn chục năm, cô em sang Mỹ thăm ông anh ở California, gặp đúng mùa hồng, cây hồng to và cao trong vườn đầy trái mà chẳng có ai tiêu thụ. Nhân có khách phương xa đến, khách được phép tha hồ mà hái, mà ăn, mà đem tặng bạn bè gọi là quà khi thăm viếng.
Một trong những người quen được cô em tặng cả giỏ hồng đã làm món hồng khô. Hồng được gọt vỏ, cắt thành miếng theo hình tròn đem sấy khô trong lò nên trở thành dẻo và thật ngon, ai ăn cũng phải khen và trầm trồ. Niềm đam mê làm hồng khô của em tôi cũng bắt nguồn từ đó.

                                                                    Hình 3/ Hồng xắt miếng

Về lại nhà, cô em tôi bắt tay vào việc khi mùa hồng rộ lên ở Úc, nhờ đó mà mọi người trong gia đình lâu lâu lại được nhâm nhi những lát hồng khô, thành quả sau khi cô em đã phải qua bao tiến trình, từ việc ra chợ bỏ tiền mua những quả hồng tươi, cặm cụi gọt từng quả một, cắt thành miếng rồi sấy trong lò. Mới đầu dùng lò nướng, sau lại mua máy sấy cho nhanh và tiện để mức “cung” theo kịp mức “cầu” (dĩ nhiên là miễn phí).
Ngay như tôi ở Âu châu hoặc các anh chị em ở Việt Nam, dù xa ngàn dặm mà vẫn được hưởng lộc nhờ tấm lòng của cô em với sự góp sức của đường hàng không hoặc bưu điện.
Đã tưởng cô em hài lòng về những lát hồng khô do mình bỏ công, bỏ của thực hiện, không ngờ một ngày đẹp trời nào đó, cách đây cũng vài ba năm, cô em vào thăm You Tube. Thấy người Nhật và Đại Hàn làm hồng khô nguyên quả một cách dễ dàng và đại quy mô nên cô em cũng muốn thử xem sao.

                            Hình 4/ Hồng cột giây, phơi trên giàn phơi quần áo

Không có máy gọt thì dùng tay, không có giàn treo thì dùng tạm giàn phơi quần áo, không có nơi rộng rãi, thoáng đãng để phơi thì tạm dùng một góc phòng khách vậy.
Con người nói chung, người Việt nói riêng vốn dĩ thông minh nên khi cần thiết cũng tìm được hoặc sáng chế ra những phương cách để thực hiện việc mình muốn, trong những điều kiện quả là khó khăn. Chẳng thế mà người Đức cũng có câu ngạn ngữ “Not macht erfinderisch” cũng cùng ý nghĩa như trên.
Sau khi đã nghiên cứu kỹ càng tất cả các video liên quan đến hồng khô, cô em mua hồng về để thực hiện ý định của mình. Cũng khá tự tin vì nghĩ là cứ theo đúng lời chỉ dẫn trong You Tube và Google thì chắc chắn sẽ thành công. Có thêm bà chị từ Melbourne lên thăm nên hai chị em gọt gọt, treo treo cả trăm trái hồng để phơi trên giàn. Ngắm tới, ngắm lui, ngày nào cũng ra thăm dàn hồng năm ba lần, được ít ngày, quả hồng bắt đầu tai tái, trong lòng đã vui mừng.
Bỗng một đêm, cô em đang nằm trong phòng thì nghe tiếng kêu thất thanh của bà chị: “Ôi thôi, hồng rụng xuống đất rồi!” Cô em vội chạy ra xem thì thấy vài quả hồng rụng cuống, bể nát, nằm lăn lóc trên sàn nhà, kể từ đó mặc dù được o bế kỹ càng nhưng cứ mỗi bữa lại rụng vài trái, những quả rụng đành phải bỏ thùng rác.
Cô em xót xa, cố tìm ra lý do nhưng không biết làm sao để cứu vãn nạn hồng rụng. Sau hai mươi ngày, số hồng phơi đã giảm thiểu thấy rõ, không còn cách gì hơn là cho vào máy sấy.
Dĩ nhiên vì không đúng cách nên thành quả không được như ý mặc dù khi được nếm thử, ai cũng khen ngon.
Thôi thì sang năm sẽ thử nghiệm lại!!!!
Quả đúng như thế, năm sau khi mùa hồng tới, cô em lại mua vài trăm trái hồng về. Lần này cô em lựa những trái hồng nhỏ chứ không mua thứ trái to như lần trước (ba bốn trái một ký), cô em nghĩ là hồng năm ngoái bị sút cuống mà rớt vì trái hồng quá nặng. Tiếc thay, sự thật phũ phàng, trái hồng treo để phơi tuy nhỏ nhưng chúng vẫn từ từ rơi rụng chẳng kém gì các trái hồng lớn.
Những tưởng sau hai lần thất bại với mấy trăm trái hồng, nhất là tốn bao nhiêu tiền lẫn công sức, cô em tôi đã phải chào thua giấc mộng sản xuất hồng khô giống như người Nhật và Đại Hàn.
Nào ngờ năm nay không hiểu sao mà hồng được mùa nên bán đầy chợ, vừa rẻ vừa ngon khiến ý tưởng hồng khô lại sống dậy trong lòng người thích tìm tòi và thử nghiệm.

                                                                       Hình 5/ Hồng được phơi trên các vỉ

Sau nhiều đêm nghiên cứu lại trên You Tube, cô em ra chợ khiêng một thùng hồng mười ký về làm thử. Kỳ này cô em không phơi bằng cách treo dây mà phơi trên vỉ, với kinh nghiệm hai lần thất bại, cộng thêm kiến thức vừa mới thu thập được, cô em đã tạo nên một phương pháp làm hồng khô của riêng mình. Đúng là trời không phụ người có lòng
nên thành quả của lần này là những quả hồng khô thật sự là ngon, ai ăn cũng phải khen. Qua cô em mới thấy rõ  là, nếu kiên trì  thì những thất bại lại là cơ hội tốt
để học hỏi thêm và đưa đến thành công, đúng như câu:  “Thất bại là mẹ thành công” mà chúng ta ai cũng biết nhưng chẳng mấy ai áp dụng.

                                   Hình 6/ Thành quả mới và tốt đẹp nhất

         H 7/ Thành quả hồng khô đa dạng: hồng miếng, hồng dẹp, hồng dài

Sáu ký hồng tươi mới được một ký hồng khô nên mùa hồng năm nay cô em đã mua biết bao nhiêu thùng hồng về biến chế để chia cho các anh chị em, con cháu. Mẹ tôi nhìn những thùng hồng cô em mua về mà ngao ngán vì không nghĩ là cô em một mình sẽ hoàn thành được việc gọt, việc sấy với một số lượng hồng nhiều như vậy. Thế mà cô em đã làm thoăn thoắt. Khi mẹ tôi vào giường lúc chập tối, cô em đã bắt đầu gọt đống hồng cao vời vợi; vào khoảng hai ba giờ sáng, mẹ tôi dậy để tập dưỡng sinh vẫn thấy cô em quên cả ngủ, đang còn ngồi gọt vỏ từng trái hồng một cách say sưa, nhờ đó đống hồng cũng vơi đi nhiều…..

                                                 Hình 8/ Gọt vỏ hồng thâu đêm

Tấm lòng thơm thảo và công sức của cô em cũng ngọt ngào như những trái hồng khô vừa ngon vừa dẻo. Mọi người khi thưởng thức đều rất trân trọng, nhớ đến người đã bỏ công, bỏ của, tốn bao nhiêu thời giờ chỉ với mục đích là đem lại những giây phút vui thú cho khẩu vị của người thân cũng như bạn bè mình…..
Viết để tặng em tôi cùng tỏ lòng ngưỡng mộ tấm tình cũng như niềm đam mê hiếm có nơi em !

Lê-Thân Hồng-Khanh