Ông trưởng tộc nhà trai được ông Tư Túc trao trách nhiệm trở lại nhà gái thương lượng ngày khác rước dâu. Nhớ lại những lần giao dịch với ông chủ Năm, ông trưởng tộc hiểu được tình thế của ông hôm nay thật là nặng nề và khó khăn. Như bình thường thì ông rất tự tin phần việc ăn nói lễ nghi và chỉ cần chú rể phụ lo phần bưng chiếc khay trầu rượu, nhưng chuyến nầy ông đề nghị vài ông trưởng bối đi theo cho có bạn. Cuối cùng ông nài nỉ được một cô và một cậu thanh niên chịu tháp tùng ủng hộ tinh thần.  Con đường quen thuộc nầy ông đã đi nhiều lần kể từ mồng bốn tết năm nay khi nhà trai bắt đầu tới lui lễ lộc. Những lần đó ông đều cảm thấy thoải mái mạnh dạn, đôi khi có phần hãnh diện là người đại diện quan trọng cho một kiến họ danh giá ở Trà ôn. Tự hào là dân cư cố cựu một quận giàu có sung túc nổi tiếng ngay từ thời còn là Nam kỳ lục tỉnh.

Từ nhà ông hai Niệm bước đến cổng nhà ông chủ Năm chừng năm mươi mét, nhưng ông trưởng họ ngán ngầm như xa thăm thẳm. Bốn gương mặt lo âu vừa đến chiếc cổng vu quy thì có người bước ra mở rộng. Họ bước vào dưới những đôi mắt kinh ngạc của họ hàng nhà gái đang đứng ngồi lố nhố bên trong căn nhà khách treo bông kết tụi chứa mấy chục chiếc bàn dùng đãi tiệc nhóm họ từ hôm qua, sáng nay đã được người nhà xếp lại một phần cho gọn. Những người ăn mặc tươm tất chỉnh tề chuẩn bị đưa dâu hốt hoảng lao xao. Họ không hiểu chuyện gì xảy ra cho phái đoàn nhà trai với các nhân vật chính, với các mâm quả hùng hậu đẹp mắt chưa đầy hai tiếng trước. Bây giờ tất cả đang ở đâu, mà sau cơn mưa lớn chỉ còn mấy ngoe xơ xác tèm hem đến đây bằng tay không như thế.
Đại diện nhà trai được mời vào nhà an tọa đối diện với các vị trưởng bối nhà gái ngồi đông đủ một phía của chiếc bàn dài giữa sảnh, và quý bà và quý ông họ hàng khác cũng đang ngồi kín 2 bộ ngựa gõ mun nép theo hai vách hông nhà. Sát bức tường ngăn cách gian sau là ba dàn tủ thờ cẩn xa cừ thờ phượng gia tiên cổ kính đứng uy nghiêm ngó ra 3 dàn cửa lá sách gỗ cẩm lai sơn vẹt-ni bóng lộn. Tất cả như chìm trong không gian rộng thênh thang của gian trước ngôi nhà nền đá xanh, xây tường lợp ngói của ông điền chủ Lê Văn Năm.

Không khí phòng khách nhà ông chủ Năm bỗng lặng thinh nhưng có vẻ đằng đằng gay cấn. Đứa cháu trong vai rể phụ run tay khi rót những chun rượu chen nhau vừa vặn trong chiếc dĩa đồng được đánh bóng vàng chóe, xong rồi bưng khai rượu đặt trước mặt đại diện nhà trai để ông dâng mời trước khi nói chuyện. Ông đại điện nhà gái đưa lên thấm môi, tay vẫn còn cầm chun rượu đầy. Ông chủ Năm không nhận chun rượu lễ của đại diện họ nhà trai, ông đại diện nhà trai dần dừ rồi đặt ly rượu lên bàn. Hai tay để dưới gầm bàn, mặt ngó xa xăm ra cửa, ông chủ Năm xem như không có mọi người ngồi trước mặt.

Mấy chục người im phăng phắc nghe ông trưởng họ nhà trai trình bày sự kiện đặc biệt sáng hôm nay. Ông đại diện nhà gái nghe xong tái mặt và chưa thốt nên lời thì ông chủ Năm đứng lên, mặt ông ta đanh lại đen sạm lạnh lùng, không một lời hỏi thăm bệnh tình của bà chị ông sui, mà nổi cơn sừng sộ:

– Hôm trước thầy coi tháng ba tốt như rồng mà anh sui không chịu, ảnh nói thằng Hào lo học thi năm chót. Tháng sáu nầy không tốt mấy cho tuổi vợ tôi mà còn bị mưa gió lu bù. Năm nay thì đã hết tháng tốt rồi, năm tới thì kỵ  thẳng tuổi của tôi. Bửa nay mà các ông giải quyết không xong việc nầy, làm cho gia đình tôi mất mặt với họ hàng thân tộc lối xóm bà con thì thử coi tui có kiện các ông không cho biết.

Ông trưởng họ nhà trai vẫn ráng cứng cỏi:

– Vậy ông chủ Năm có cao kiến gì giúp nhà trai chúng tôi.

Ông chủ Năm hơi dịu lại một chút:

– Hôm trước ông thầy Bảy nói với tui hai giờ đại cát trong ngày hôm nay, một là giờ Thìn, hai là giờ Mùi. Hôm đó tôi chọn giờ Thìn vì sợ buổi chiều hay bị mưa. Vậy tôi cho mấy ông cơ hội chót là giờ Mùi nầy họ nhà trai phải đến làm lễ rước dâu. Các ông biết giờ Mùi là giờ nào rồi nhưng tôi muốn nhắc lại cho kỷ là 1giờ30 trưa đến 3giờ30, nhưng các ông đừng quá trể.

Ông trưởng họ nhà trai và ba đứa cháu hối hả trở ra doi đò lên ghe cho mau để chạy đua với thời giờ cũng không còn nhiều cho lắm. Ông trưởng họ nhà trai ra lệnh cho chiếc ghe hầu rời bến, nó nặng nề di chuyển chậm chạp trên kinh xáng vì chở số người trên hai ghe gộp lại. Khi họ chèo gần đến vàm kinh xáng để băng ngang sông cái mới thấm thía thế nào là lực bất tòng tâm. Khoảng sông Hậu từ vàm kinh xáng cù lao Mây nhìn qua chợ Trà Ôn trở cơn hung dữ lạ thường. Mặt sông như cái hành lang lồng lộng mênh mông, mưa đã dứt nhưng trời lại nổi dông ào ào thổi xuôi theo dòng nước ròng từ hướng Cần Thơ đang trên đường rút mạnh ra biển,  hình thành muôn vạn lượn sóng bổ dài trắng xóa ngay khoảng eo gió nầy. Ông trưởng họ được dân cư nhà gần vàm cho biết, ông Tư Túc nhắn họ cẩn thận vì ghe nặng, cứ liệu thế mà qua sông, đừng gấp. Lúc đó ông trưởng họ mới hiểu ra lý do ông Tư Túc chọn chiếc ghe mướn vượt sông về trước và nhường chiếc ghe nhà cho họ. Nhưng cái giờ Mùi “tối hậu thư” của ông chủ Năm như viên đá đè trên ngực, khiến ông trưởng họ đứng ngồi nhìn ra ngó vào bất an. Ông trưởng họ dù nóng lòng hay gan dạ thế nào thì bác tài công và bốn tay chèo cũng không dám đương đầu dông gió. Viên tài công sống bằng nghề sông nước nên sóng to gió lớn nào mà không thấy. Ông ta biết chiếc ghe hầu nầy gần như loại thuyền độc mộc, nghĩa là toàn thân ghe được làm từ một thân cây dài và lớn được thợ đẽo gọt  bên ngoài và móc bộng bên trong. Từ cái manh lườn nguyên khối gỗ ban đầu, nguời ta chấp thêm cong ghe và nối ván be cao lên trong hạn định tỷ lệ chiều dài thân ghe, chiều rộng lòng ghe và chiều sâu đáy ghe phải tương ứng . Nhờ dáng thuôn dài ít cản nước nên ghe lướt trên dòng chảy xuôi ngược trong sông nhỏ rất hay. Nhưng vượt qua khoảng sông cái trong lúc sóng bạc đầu bủa ngang sườn và dòng nước đổ mạnh thì rất là nguy hiểm, ghe sẽ bị sóng gió tấp thẳng vô hông, cuốn lăn tròn như ống trục. Tình huống nầy chỉ có cách chèo xốc ngược gió xéo lên, cứ vậy mà lấy mủi ghe lơi ra từ từ. Nhưng cũng rất nguy hiểm nếu gặp những cơn gió xoáy tròn.

Cuối cùng thì chiếc ghe hầu con rồng về đến Trà Ôn gần giữa trưa chở theo đám người đói lạnh mệt nhoài như chết đi sống lại. Ông trưởng họ điếng hồn khi biết tin ông Tư Túc mượn chiếc xe Trắc-xông của ông BangKy chợ Trà Ôn để chở cô Ba lên Cần Thơ nhập viện.
Giữa lúc tình cảnh nhà ông Tư Túc bất an thì ông chủ Năm lục đục kiếm người kiện ông Tư Túc tội bội hôn, cho dù ông trưởng họ đã mấy lần bưng khay trầu rượu đến nhà xin lỗi và xin ngày rước dâu khác. Ông chủ Năm cứ khăng khăng cho rằng năm nay không còn ngày tốt, còn năm tới là hạn sát chủ của ông. Ông còn phán theo lời sách vở của thầy Bảy: “Năm tới nữa sẽ là năm khắc kỵ của con út Nga và thằng ba Hào, cho dù cố lấy nhau thì cũng kẻ sống người chết chia lìa hoặc lớn mạng lắm thì cũng sẽ rả đám”.
Ông Tư Túc đang lo lắng sẽ gặp rắc rối với luật pháp và tòa án thì có người giới thiệu ông Biện Tâm ở Cầu Kè. Ông nầy từng làm thơ ký cho tòa án Mỹ Tho, ông ta bị gãy chân trong tai nạn xe hơi nên xin về hưu sớm. Ông Tâm tuy không học luật nhưng nhờ nhiều năm làm ở tòa án nên ông có nhiều kiến thức luật pháp và hiểu chút ít lề lối xử án của người Pháp, do đó ông có thể dự đoán mức độ thắng thua từng vụ kiện. Dân chúng Cầu Kè biết ông từng hòa giải nhiều cuộc tranh chấp dân sự rất hay, nên bà con kêu tặng là Biện cũng là do những việc làm công ích đó.

Ông Biện Tâm không hổ danh là nhà thuyết khách. Trong lần nói chuyện đầu tiên với ông chủ Năm, ông Biện Tâm giải thích chân tình với ông chủ Năm. Quan tòa người Pháp khó chấp nhận điều kiện giờ tốt của nhà gái như là lý do chính đáng để từ chối việc khước từ họ hàng đàng trai vào nhà hành lễ, nguyên nhân làm cho hai mươi hai họ hàng nhà trai mắc mưa, hậu quả có người bị sưng phổi suýt chết. Tai nạn đó cũng là sự kiện quan trọng khiến cho họ nhà trai không thể trở lại hành lễ trong buổi trưa hôm đó. Còn lý do bội hôn cũng không đứng vững, bởi vì họ nhà trai đã nhiều lần xin ông chủ Năm ngày rước dâu khác mà không được. Cũng vì chưa hành lễ gia tiên hay nhận phép hôn phối của tôn giáo, chưa có con ngoại hôn nên cũng chưa được công nhận là vợ chồng trên pháp lý hay đạo lý. Vì vậy ông chủ Năm chỉ kiện được đàng trai bội tín hôn ước, là yếu tố không được luật pháp xem nặng ký trong hôn nhân cho lắm. Về tài chánh thì đàng gái đã nhận quà lễ của khách mời và thân tộc trong tiệc nhóm họ một ngày trước đó, nên cũng không thể kê khai tổn thất chi phí đám tiệc. Trong lần nói chuyện thứ hai, ông Biện Tâm thuyết phục ông chủ Năm đồng ý ký tên không thưa kiện. Phía ông chủ Năm ra điều kiện ông Tư Túc phải ký giấy không đòi lại tiền cưới và số nữ trang, coi như đền bù danh giá cô Út Nga, “Trai hồi vơ, gia tài mất hết. Gái lộn chồng, của một đền hai”, như thông lệ các vụ thoái hôn. Ngoại trừ đôi bông tai và cặp nhẫn cưới sẽ được hoàn trả để không mất duyên con gái.
Hai mươi hai người họ nhà trai từng trú mưa hôm tháng sáu, chỉ có bà cô Ba là nhớ nhiều đến gia đình ông hai Niệm. Liền sau khi hết bệnh, bà kêu người chèo ghe mang quà biếu đến gia đình nầy. Có bữa, bà ở lại ăn cơm và tự xem mình như là thân thuộc lâu đời với họ. Bà về khoe với bà Tư Túc:

– Nhà người ta nghèo mà ngăn nắp gọn gàng, ăn ở tằn tiện mà không thiếu thốn. Có vô bếp mới thấy người ta khéo tay giỏi tính. Có nhìn chỗ ngủ mới biết người ta sạch sẽ tiện nghi. Có nói chuyện qua lại nhiều mới biết người ta thật thà phúc hậu. Có thấy người ta đối nhân xử thế mới biết người ân cần đức độ. Mai mốt chị có đi hỏi vợ cho thằng Hậu, chắc phải giả bộ bệnh để được nhìn phía sau hậu trường sân khấu.

Bà Tư Túc lắng nghe bà chị chồng nói một hơi như đọc sớ, bà phì cười:

– Thằng Hậu mới 15, phải nó cở thằng Hào chắc chị đi cưới liền cô đó.  Hôm đụt mưa trong nhà họ, chị bỗng nhiên trợn trắng, hai hàm răng cắn chặt, em hết hồn chết trân. May nhờ cô Thơm thật là bình tỉnh và khéo léo bóp miệng dùng đũa bếp ngáng giữa hai hàm răng, nó cũng tức tốc pha thuốc đổ vào miệng chị. Nó còn biết cách thoa dầu chà xát đánh gió hai mang tai, chị mới mở mắt rên ư ư, tụi em mừng hết lớn. Ủa, mà sao đám cháu dân chợ của mình không có đứa nào rành rọt cấp cứu như vậy hả chị.

– Vợ thằng Tư à, chị hỏi thiệt là em có muốn cưới cô Thơm cho thằng Hào không. Thằng Hào lớn hơn cô Thơm một tuổi, tao không coi thầy coi sách như thằng cha chủ Năm, “đa sư hư bịnh” chớ ích lợi gì.

– Em cũng muốn lắm, nhưng phải hỏi anh Tư và thằng Hào nữa chị ơi.

– Được rồi, em hỏi ý thằng Hào, để chị lo thằng Tư Túc.

                             H1: rước dâu

Tết năm sau, vựa lúa gạo của ông Tư Túc khai trương rất trể, bởi mồng hai tết gia đình họ bận tổ chức đám cưới cho cậu ba Hào. Trong nắng xuân dịu mát, buổi sáng hôm ấy thủy triều dâng đầy trên miền sông nước Hậu Giang để cặp ghe long phụng vào tận bến nước nhà ông hai Niệm rước cô Thơm ở cù lao Mây. Mọi người đi và về trên khoảng sông cái và cũng trên hai chiếc ghe hầu quen thuộc. Không gian yên bình và quá vui nên không ai còn nhớ hay ám ảnh chuyến vượt sông dông gió hãi hùng chỉ mới sáu tháng trước.

Trong đám cưới linh đình tại nhà trai hôm ấy, người ta xầm xì về chuyện môn đăng hộ đối. Những năm đó, người ta rất ngạc nhiên và lạ mắt về sự chênh lệch nghèo giàu thấy rõ giữa hai hộ sui gia. Có người biết chuyện cho rằng ông bà Tư Túc là những người xem trọng nhân nghĩa. Cũng có người nói rằng ông bà Hai Niệm nhận 2 ly rượu đúng giờ linh là họ đã được thiêng liêng chứng nhận kết sui gia ngay trong buổi sáng mưa dầm hôm ấy.
Tất cả chỉ là đoán già đoán non cho có chuyện. Người ta chỉ biết hai vợ chồng Ba Hào và Hai Thơm từ đó và về sau vô cùng hạnh phúc, họ sanh sản con cháu thật nhiều. Ông Hào thọ hơn 80, bà Thơm mới mất mấy năm nay, nghe nói bà thọ tròm trèm trăm tuổi. Gia đình ông chủ chành Tư Túc không chọn lựa một ngày tốt nhất của một năm một đời cho con họ, mà chọn cách thức mỗi ngày tốt một ít.
Và họ đã chọn được từ trong điều đơn giản đó.

Một Lúa 

                                       h2: cù lao Mây   

Cù lao Mây (hiện là cù lao Lục Sĩ Thành), chỗ rộng nhất non 3 km ngay tại Kinh Xáng. Cù lao Mây có hình thuôn dài khoảng 14 km, nằm trải dọc giữa 2 nhánh sông Hậu. Kể từ thượng nguồn, vị trí đầu cù lao Mây cách cồn Ấu chân cầu Cần Thơ khoảng 5km, đuôi cù lao Mây qua khỏi chợ Trà Ôn chừng 6 km. Con Kinh Xáng cắt ngang cù lao Mây nằm trong hệ thống tuyến sông Sài Gòn-Cà Mau xuyên luồn qua Gò Công, Mỹ Tho, Vĩnh Long, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu. Là phương tiện chiến lược dùng vận chuyển nông sản từ Cà Mau lên Sài Gòn được người Pháp mở mang phát triển, kết hợp giữa sông nước thiên nhiên và nhân tạo vào đầu thế kỷ trước.

H1, H2: Nguồn internet