Năm nay, mẹ đã lìa trần được ba mươi năm, nhưng trên thực tế con đã sống xa mẹ gần 50 năm qua. Ba mươi năm hay 50 năm không là gì với không gian vô biên, vũ trụ vô tận và thời gian vô cùng nầy, nhưng với một đời người với nỗi niềm xa mẹ rồi mất mẹ thì quả là một khoảng thời gian quá dài. Mẹ đã đưa con vào đời tại một ngôi làng nhỏ bé của miền Nam nước Việt, làng Long Hồ, rồi từ Long Hồ con đã lớn lên thành người, con đã phiêu bạt hầu hết các miền đất thân yêu của tổ quốc, từ Quảng Trị đến Cà Mau. Rồi vận nước nổi trôi đã xô đẩy con ngày càng trôi xa khỏi vòng tay của mẹ. Giờ lưu lạc viễn phương hơn nửa vòng trái đất. Dầu con đã nhận nơi nầy làm chỗ dung thân trên 30 năm nay, nhưng sao từ cảnh vật đến con người đều xa lạ với con.

Mẹ ơi! Con nước ròng nước lớn ngày nào dưới chân Cầu Lầu bên dòng sông Long Hồ sao cứ chập chờn và chập chờn mãi bên con? Ngày ấy mỗi lần qua cầu nhìn xuống dòng sông, con luôn tự hỏi: “Rồi con nước nầy sẽ trôi về đâu nhỉ?” Mẹ ơi! Giờ con phải trôi xa vạn dặm làm thân viễn xứ khác nào con nước sông Cầu Lầu ngày nào, cứ trôi đi và trôi đi mãi. Phải rồi mẹ ơi! Con không thể nào quên được dòng sông Cầu Lầu vì nó gợi lại cho con quá nhiều kỷ niệm về mẹ.

Hình ảnh một bà mẹ còm cõi ngồi ngủ gục bên gánh cháo trong buổi chợ chiều, hình ảnh mẹ ngày hai buổi sáng tối với đôi vai trĩu nặng gánh hàng rong đi ngang qua chiếc cầu nầy. Nay dầu tiếng “Mẹ” như xa xôi, như nghẹn ngào, như chiêm bao trong con, như chẳng bao giờ còn được gọi nữa. Nay dầu đã bốn, năm mươi năm trôi qua nhưng những hình ảnh ấy vẫn còn rõ từng nét chấm phá trong con. Mẹ yêu quý! Giờ thì con đã không còn mẹ nữa rồi ! Xác thân mẹ đã vùi sâu trong lòng đất quê hương. Sau hơn hai mươi năm xa xứ, khi trở về đây chỉ còn thấy lại hai nấm mồ hoang lạnh. Mẹ ơi! Thân tứ đại mẹ đã trả về cho tứ đại.

Đối với người khác thì đây là nấm mồ hoang lạnh, nhưng với con nấm mồ ấy vẫn có hồn và vẫn sinh động như hồi nào mẹ vẫn còn sanh tiền. Con vẫn còn nhìn thấy qua nấm mồ hoang lạnh ấy dòng sữa đã nuôi con lớn lên thành người, vòng tay âu yếm ngày nào mẹ đã bồng bế con, những giọt nước mắt đã đổ rớt xuống thân con những khi con đau ốm, những lời dỗ dành an ủi, dạy dỗ, khuyên lơn, cũng như những câu nói ngọt ngào và dịu dàng của mẹ. Mẹ ơi! Bên dưới nấm mồ ấy đã từng hiện hữu một vị “Bồ Tát Mẹ” thật to lớn, thật vĩ đại. Mẹ ơi! Cái tình cha nghĩa mẹ bao la như trời biển cũng không níu kéo được con. Một đời còm cõi hy sinh của mẹ cũng không níu kéo được con.

Quê con hiền hòa với ruộng vườn, cây trái và nước ngọt quanh năm cũng không níu kéo được con. Con đã và đang đi tìm cái gì đây hở mẹ? Mẹ ơi ! Bây giờ có nói gì đi nữa thì mẹ cũng không còn. Nói chỉ để tự chữa, nói cũng bằng thừa. Nhưng mẹ ơi! Mẹ có biết không ? Mẹ chính là chỗ trở về duy nhứt của con, nhưng giờ nầy con còn chỗ nào nữa để trở về hở mẹ ? Mẹ là hình ảnh đầu đời đưa con vào đời khôn lớn, và mẹ cũng chính là hình ảnh cuối đời để con luyến tiếc khôn nguôi. Mẹ ơi! Giờ nầy tất cả đã là dĩ vãng, còn có chăng là những kỷ niệm của tuổi ấu thơ đang cấu nhẹ vào hồn con như những hành trang của mẹ cho con tiếp tục đi vào đời. Mẹ yêu quý! Xin mẹ hãy yên tâm! Dù rằng mẹ con mình đã nghìn thu cách biệt, nhưng mẹ vẫn miên viễn trong con suốt cả cuộc đời. Từng bước chân con đi, từng tuổi đời con qua, mẹ vẫn theo con. Mẹ vẫn đến với con trong mọi tình huống, phải không mẹ? Mẹ ơi! Trong nỗi buồn tha phương, con trầm tư về mẹ với tất cả tiếng lòng người hiếu tử.

Mẹ ơi! Trong niềm đau lưu lạc nơi xứ người, đêm nay con dõi mắt nhìn về quê hương với tất cả những hoài niệm về mẹ. Mẹ là tất cả. Mẹ đã trao cho con cả cuộc đời, cuộc đời thật ý nghĩa và đáng sống. Mẹ đã chắp cho con đôi cánh tuyệt vời và tuyệt đẹp để con bay về vùng tương lai sáng rực. Dù cuộc sống thực có giông bão thế mấy, con nguyện sẽ tiếp nối truyền thống ấy, con sẽ ân cần trao lại cho các cháu của mẹ những gì mẹ đã trao cho con. Và con sẽ nhớ mãi lòng hy sinh tận tụy bao la vô bờ vô bến của mẹ cho đến khi con nhắm mắt lìa trần.

 Người Long Hồ