Nếu ai đó đã gọi quận Cam, quận Los Angerles, tôi cũng xin bắt chước, gọi Pomona là “xã.”  Pomona là một xã nằm về hướng cực Đông của quận Los Angeles, cách Los khoảng 40 cây số, và cũng cách quận Cam khoảng 40 cây số. Pomona là một thành phố khá cổ, được thành lâp từ năm 1888. Tòa Thị Chính Pomona khá đẹp, nhất là chung quanh tòa Thị Chính có những cây đại cổ thụ mà tôi chưa bao giờ thấy ở Việt Nam có cây nào to như vậy. Lúc đứa cháu nội Tommy khoảng gần một tuổi mỗi chiều đi làm về, Út thường đẩy cháu vòng quanh tòa Thị Chính đầy bóng mát. Út thường mở giày ra bước lên những bải cỏ thật lớn, êm êm xanh mướt.

Pomona có rất nhiều trường đại học, trường đại học cộng đồng MT. SAC được nhiều người già như tôi biết đến, chung quảng trường có nhiều hàng phượng tím, có lần Đặng Huệ đã nhắc đến. Pomona có Faiplex mỗi năm đều có mở hội chợ. Pomona có bệnh viện khá lớn, được chấm điểm là một trong một trăm bệnh viện tốt nhất của nước Mỹ. Đứa cháu nội Tommy được chào đời tại bệnh viện này ngay ngày hôm nay 16 tháng 8 và cách đây 8 năm. Có một năm bệnh viện Pomona tổ chức chích ngừa cúm miển phí cho hàng ngàn người, người muốn chích chỉ cần lái xe theo những đường đã được chỉ dẩn, có y tá ghi tên, xong chạy tới có y tá chích, người được chích vẫn ngồi trong xe. Bệnh viện Pomona có bác sĩ Trần Công Bảo rất tận tâm, được rất nhiều báo Mỹ ca ngợi. Có một lần một chị người Việt bị một người Mễ giựt bóp (điều này rất hiếm ở Mỹ) và nhảy lên xe chạy đi, chị chạy theo giựt bóp lại, chẳng may bị té trong khi tay chị còn ghị cái bóp, người Mễ cố giử bóp lại và chạy lẹ hơn, chị bị kéo theo xe và bị thương khá nặng. Chị được đưa vô nhà thương Pomona, bác sĩ Bảo thức hai đêm liền bên giường bịnh của chị.

Pomona có một chợ trời khá lớn, ngày xưa tuần nào cô 9 cũng đi chợ trời, mua hàng trăm thước vải khá đẹp với giá thật rẻ gởi về Việt Nam.  Pomona là tiểu bang California, quê hương thứ hai của tôi. Ngày tôi rời Louisiana về Cali, nghĩ rằng ghé Riverside tạm cư với gia đình người bạn gốc Huế trôi dạt từ miền Trung cho đến tận mủi Cà Mau, hay là về quận Cam, đã có một người bạn mướn nhà dùm rồi, nhưng lại đi lạc về Pomona và rồi đã sống ở đó hơn hai mươi năm.
Tôi đã đọc tác phẩm Nẻo về của Ý lâu lắm rồi, không còn nhớ chữ “Pomona” trong tác phẩm, không còn nhớ điều gì về tác phẩm, hình như còn nhớ một điều: “Đêm Giáng Sinh, Phương Bối Am cũng thấp đèn mừng Chúa. .”

Út tôi không biết chữ “Pomona” trong tác phẩm Nẻo Về Của Ý có liên quan gì đến thành phố Pomona, California không? Chiều chiều thành phố Pomona có quá nhiều cô đứng ngoài đường, cũng có cô son phấn lòa loẹt, cũng có cô đơn giản, nhưng “mục đích” đều giống nhau. Không biết Thiền Sư biết thành phố Pomona tệ như vậy. Thiền Sư còn muốn đặt ngôi nhà gỗ tên Pomona không?  Cũng có thể thiền Sư có nhìn thấy những cô gái “đứng ngoài đường” như vậy, Thiền Sư cũng chẳng biết các cô đang làm gì. Trong tác phẩm Bên Dòng Lịch Sử, Linh mục Cao Văn Luận kể, cụ Diệm ngồi trên xe chạy ngang ngã năm Quân Khuyển thấy các cô son phấn đứng đầy đường, cụ không hiểu các cô làm gì. Sau khi hỏi ra, cụ ra lịnh phải dẹp hết các cô, nhưng người bào đệ của cụ, am tường xã hội hơn, thực tế hơn, không đồng ý và vẽ ra kế hoạch cho các cô “đứng đường.”  Người bào đệ của cụ còn thực tế hơn cả chánh phủ Mỹ ngay bây giờ. Nghe kể lại ngay ở thành phố Pomona, chiều chiều các nữ cảnh sát trẻ đẹp giả dạng những cô gái đứng ngoài đường,  cũng đứng ngoài đường và cũng “câu mồi.”   Không biết Cảnh Sát còn giả dạng gì nữa không?  Tuy vậy, không nghe nói Cảnh Sát ở Mỹ lem nhem về tiền bạc, chỉ nghe nói Cảnh Sát Mỹ gây những án hình sự kinh thiên động địa. Nghe kể lại một vụ án kinh hoàng tại thành phố New Orleans, Louisiana. Một đêm tại một nhà hàng, chủ nhân là một người Việt. Sau khi người thực khách cuối cùng rời tiệm, hai tên cướp xông vào giết chết hết những người trong tiệm, cướp hết số tiền bán trong ngày và tẩu thoát. Trong khi cướp bắn chết người trong nhà hàng, cô bé con người chủ khoảng sáu tuổi chạy trốn vào phòng đông đá, hai tên cướp đã mở cửa phòng đông đá hai lần nhưng không thấy cô bé. Sau khi hai tên cướp ra đi, cô bé mở cửa sau chạy qua nhà quen lân cận và gọi Cảnh Sát. Khi Cảnh Sát tới hiện trường có một nữ Cảnh Sát ngoài ca trực cũng có mặt, các Cảnh Sát có nhiệm vụ hơi ngạc nhiên nhưng cũng không để ý, nghĩ là một sự tình cờ, ngẩu nhiên nào đó. Sau khi Cảnh Sát đến, cô bé sáu tuổi trở về tiệm, cô bước vô gặp cô nữ Cảnh Sát không trong ca trực, cô bé la lên và chỉ ngay cô nữ Cảnh Sát là thủ phạm bắn cha mẹ cô bé. Lập tức những người Cảnh Sát có phận sự còng tay vị nữ Cảnh Sát liền. Vị nữ Cảnh Sát này sau giờ làm việc đã từng đến quán này giúp việc cho quán, nên hiểu rõ sinh hoạt của quán, và một đêm cùng người tình ra tay giết người cướp của.
Tuy thành phố Pomona có nhiều tệ đoan, nhưng không nằm trong danh sách mười thành phố tệ của nước Mỹ. Năm trước đọc báo thấy thành phố Oakland của Nguyễn Tuyết và thành phố Atlantic của Hồng Lợi nằm trong danh sách mười thành phố không thân thiện nhất nước Mỹ. Năm nay đọc báo thấy thành phố Oakland hạng nhì trong mười thành phố nguy hiểm nhất nước Mỹ. Không biết khi Nguyễn Tuyết chọn sống ở thành phố Oakland, Nguyễn Tuyết không biết nhiều về thành phố Oakland hay là thành phố Oakland chỉ được “lựa chọn” sau khi Nguyễn Tuyết đã sống trong thành phố này rồi.

Không biết tác giả quyển Nẻo Về Của Ý. Tên căn nhà gổ Pomona có liên quan gì đến tám thành phố Pomona của tám tiểu bang trong nước Mỹ không?  Pomona California, Pomona Kansas, Pomona Maryland, Pomona Missouri, Pomona New Jersey, Pomona New York, Pomona Tenessee, Pomona Washington.

Hoàng Hưng

h