Giờ này là sáng sớm 5/7 ở TPHCM, nhưng là buổi tối 4/7 ở Hoa Kỳ. Các bạn bè tôi ở bên kia Thái Bình Dương đang thưởng thức những cuộc bắn pháo bông mừng ngày Độc lập (Independence Day) – quốc lễ lớn nhất của Hoa Kỳ. Qua điện thoại, tôi nghe rõ tiếng pháo bông nổ rân trời cùng những tiếng hò reo hân hoan.

           Hinh từ Internet

Ngày 4/7/1776, người dân Mỹ đã công bố bản Tuyên ngôn Độc lập (Declaration of Independence) lịch sử và nổi tiếng, chính thức trở thành một quốc gia mới thoát khỏi sự cai trị của thực dân Anh. Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ (United States of America) chính thức ra đời từ đó. Tới nay đã được 237 năm.
Hoa Kỳ nằm trên lục địa Bắc Mỹ – một châu lục có từ ngàn xưa. Người bản xứ gọi là Native American chính là thổ dân da đỏ (Indian). Nhưng người Mỹ cũng có gốc gác châu Á khi người từ các nước châu Á di dân tới Bắc Mỹ từ cách đây hơn 12.000 năm. Mãi tới năm 1492, nhà thám hiểm và nhà hàng hải người Ý Christopher Columbus (1451-1506) khám phá ra châu Mỹ, mà ông gọi là “Tân Thế giới” (New World), để phân biệt với “Thế giới cũ” là châu Âu của mình. Năm 1507, Martin Waldseemüller, nhà vẽ bản đồ (cartographer) người Đức, đã xuất bản một bản đồ thế giới có ghi tên vùng đất ở Tây Bán cầu là “America” – lấy tên của nhà thám hiểm và nhà vẽ bản đồ người Ý nổi tiếng Amerigo Vespucci (1454-1512). Như vậy, Hoa Kỳ có nhiều duyên nợ với người Ý, nhưng cuối cùng họ vẫn nói tiếng… Anh!
Do có công đưa châu Mỹ ra với thế giới, Columbus được người Mỹ đặt tên cho quận đặt thủ đô nước mình “District of Columbia” và được nước Nam Mỹ Colombia dùng làm tên nước. Có lẽ sau này thấy hơi bị kỳ kỳ, nên năm 1791, Quốc hội Mỹ chọn thành phố Washington (City of Washington, xin phân biệt với tiểu bang Washington ở bờ Tây) là thủ đô. Do thành phố mang tên vị tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ George Washington nằm trong quận DC nên người ta dùng luôn tên Washington DC để chỉ thủ đô (phân biệt với Washington state nằm cách xa 2.325 mile theo đường chim bay và 2.763 mile theo đường xa lộ).
Sau dấu mốc lịch sử Columbus, châu Mỹ tiếp tục được các nhà thám hiểm khác khám phá. Từ đó, người châu Âu và châu Phi bắt đầu làn sóng di dân sang Tân Thế giới. Vương quốc Anh và cách nước Pháp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha có lợi thế gần Mỹ nhất (chỉ cách Đại Tây Dương) nên có nhiều di dân sang Mỹ. Đặc biệt là nước Anh (London chỉ cách Washington DC 3.670 mile) với đội tàu biển hùng mạnh đã chiếm ưu thế vượt trội để trở thành nước cai quản nước Mỹ cho tới ngày 4/7/1776.
Với sức mạnh của một hiệp chủng quốc bao gồm rất nhiều người dân đến từ nhiều nước trên thế giới và đặc thù của một quốc gia mới mẻ, kế thừa các tinh hoa của thế giới đương thời, rũ bỏ được các gánh nặng của thế giới cũ, chỉ sau gần 2 thế kỷ rưỡi, Hoa Kỳ đã trở thành cường quốc số 1 thế giới về nhiều lĩnh vực. Tôi gọi Hoa Kỳ là một “cường quốc hội tụ” (converged power).
Have the best July 4th!

PHẠM HỒNG PHƯỚC
(Saigon 5-7-2013)