.Cách đây tròm trèm một thế kỷ,người ta đã truyền tụng câu”nhất SỸ,nhì PHƯƠNG,tam XƯỜNG, tứ ĐỊNH” để chỉ 4 cự phú của Nam Kỳ lục tỉnh.

1-Huyện SỸ.

Tên chánh thức là Lê Nhất Sỹ,sau đổi lại là Lê Phát Đạt ;đi học đạo ở Penang Mã Lai.Nhờ vận may -mua ruộng đất với giá rẽ mạt-mà trở thành đại phú.Những công trình mà ông để lại gồm:

1-Nhà thờ Huyện Sỹ

.2-Nhà thờ Chí Hòa

,3 -Nhà thờ Hanh Thông Tây (Gò Vấp).

Cháu ngoại của ông huyện Sỹ là Nguyễn Hữu Thị Lan tức Nam Phương Hoàng Hậu, vợ của vua Bải Đại.(Ngày cưới cũa vua Bảo Đại,ông Nguyễn Hữu Hào,cha cô dâu,cho của hồi môn tới…1 triệu đồng bạc Đông Dương,tương đương…20.000 lượng vàng!) Gìàu như vậy là…nhất Sỹ rồi!

2-Đỗ Hữu Phương.

Làm việc cho Pháp, lên tới tổng đốc,nên còn gọi là Tổng Đốc Phương. Nhờ lanh lợi,khéo léo nên làm giàu mau lẹ. Trước kia ,có trường Đỗ Hữu Phương( xưa, còn gọi là trường Xã Tây),nay là THPH Hùng Vương) và đường Tổng đốc Phương (nay là đường Châu Văn Liêm)

Ngôi nhà xưa đồ sộ của ông nằm ở góc Châu văn Liêm và Trần Hưng Đạo B nay đã bị xóa sổ! Ngoài những tiếng xấu để lại,ông có gì lưu lại cho đời?

Thưa rằng cũng có vài điều gỡ gạc:

1-Bà Phương là người mộ đạo,có công tu tạo nhiều đền chùa miếu mạo.

2-Điều đáng trân trọng nhất là ông Phương đã bỏ công sức ra để xây cất Collège de Jeunes Filles indigène (trường nữ trung học bản xứ),tức là Trường Áo Tím,( về sau là trường Gia Long , trường Nguyễn Thị Minh Khai ngày nay)

3-Bá hộ Xường

Ông tên là Lý Tường Quan,làm giàu nhờ kinh doanh ngành lương thực, thực phẩm . Sau,nghe đâu sự nghiệp tiêu tan do con cháu không biết cầm giữ.

Có một điều này cũng xin ghi lại: khoảng năm 1960, có một vụ kiện mà con cháu của ông Phạm Kỳ Xường (nằm trên đường Võ Tánh,gần nhà thờ Huyện Sĩ )?)lôi nhau ra tòa để tranh chấp gia tài.  Báo chí lúc đó vội phong cho ông Xường là người giàu thứ…3!

4-Trần Hữu Định..

Cơ ngơi của ông Định nằm gần rạp Palikao .(nằm trên đường Tháp Mười, giữa 2 đường Ngô Nhân Tịnh và Chu Văn An). Ông này vốn làm tiệm cầm đồ,sau chuyển qua kinh doanh đất đai, vải sợi. Sự nghiệp chắc không có gì nổi bật, nên vị trí thứ tư sau đó được thay bằng người khác, đó là Hui Bon Hoa.

4 (bis)HUI BON HOA..

Người Sài Gòn gọi ông Hui Bon Hoa là Hui Bòn Hỏa,gọi tắt là Chú Hỏa. .Ông này xuất thân là anh bán ve chai, nhờ cơ may mà phất lên làm giàu.Nếu so về tài sản,ông Hòa đáng lẽ phải đứng ở vi trí số 1 mới đúng:

1-Một dinh thự hoành tráng ở đường Phó Đức Chính (nay là Bảo Tàng Mỹ Thuật TP). ảnh Nguyễn Kiều Phương

2-Nhà hàng MAJESTIC.

3-Nhà Bảo Sanh Từ Dụ,trước đây là…nhà thương chú Hỏa.

4- Bảy căn biệt thự ở đường Lý Thái Tổ ,bây giờ là nhà khách Chính phủ

.5-Hơn 20.000 nhà phố ở Sài Gòn,Chợ Lớn…..(Trong số đó,có những căn nhà phố của Quách Đàm xung quanh chợ Bình Tây )

Đến nay, tài sản của Hui Bòn Hỏa vẫn được con cháu bảo quản tốt, chớ không bị mai một như các vị kia.

 QUY  LA