Bộ phim Đất Rừng Phương Nam của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng được mới công chiếu (những suất chiếu sớm từ tối ngày 13-15 /10 và chính thức khởi chiếu ngày 16 /10 / 2023) đã nhận về nhiều luồng dư luận, tranh luận rôm rả. Dù ý kiến tích cực hay tiêu cực cũng đều đem đến những thành công nhất định, dù khen hay chê đều gây được sự chú ý, quan tâm của công chúng. Ở thời đại 4.0 có nhiều phương tiện để bộc lộ cảm xúc: truyền thông báo chí, comment trực tuyến trên báo chí online, youtobe, tiktok, mạng xã hội,…Nó cũng tạo thuận lợi quảng bá các sản phẩm nghệ thuật nói chung và phim ảnh nói riêng. Người sáng tạo nghệ thuât cũng phải đón nhận tất cả, lắng nghe tất cả để tham khảo, tiếp thu có chọn lọc để nhìn lại tác phẩm, tích lũy kinh nghiệm và có hướng phát triển trong tương lai.

Điểm lại ba tác phẩm nghệ thuật:

1.Tiểu thuyết Đất Rừng Phương Nam của nhà văn Đoàn Giỏi (1957) thuộc về nghệ thuật ngôn từ- tiếp thu bằng cách đọc hiểu văn bản tác phẩm. (Bản thân tiểu thuyết nó cũng có nhiều chi tiết hư cấu, sáng tạo)

2.Bộ phim Đất Phương Nam của đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn (1997) là phim truyền hình nhiều tập. Nó thuộc về nghệ thuật kết hợp hình ảnh và âm thanh, được tiếp thu thông qua kênh nghe nhìn.

3.Bộ phim Đất Rừng Phương nam của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng (2023) là bộ phim điện ảnh, cũng qua kênh nghe nhìn như trên nhưng thời gian chỉ gói gọn chuyển tải trong trong 2 tiếng đồng hồ, thì nó có độ cô động nhất định, không thể đòi hỏi dàn trải chi tiết như phim nhiều tập và ngôn ngữ điện ảnh có đặc trưng riêng và dĩ nhiên là khác với nghệ thuật ngôn từ trong tiểu thuyết. Điện ảnh là một trong 7 loại hình nghệ thuật cơ bản và được gọi là nghệ thuật thứ bảy (theo phân loại của Hegel: kiến trúc, điêu khắc, hội họa, âm nhạc, thi ca, nhảy múa và điện ảnh). Điện ảnh là loại hình nghệ thuật tổng hợp thể hiện bằng hình ảnh kết hợp âm thanh, hình thức kích thích giác quan, nghe nhìn; được lưu trữ trên một số dạng thiết bị ghi hình để phổ biến tới công chúng qua các phương tiện kỹ thuật khác nhau: chiếu rạp, truyền hình, web / stream, video, băng, đĩa, máy chiếu.

Như vậy ba tác phẩm nghệ thuật khác nhau về thể loại, được sáng tạo ở ba thời điểm khác nhau chắc chắn là có sự khác biệt. Và bất kỳ một tác phẩm nghệ thuật nào cũng cũng mang dấu ấn của người làm ra tác phẩm nghệ thuật đó, rồi còn tùy thuộc vào hình thức thể hiện và dĩ nhiên là mang hơi thở thời đại. Từ đó chúng ta sẽ có góc nhìn phù hợp và có những đánh giá công tâm hơn!

Người sáng tạo nghệ thuật cũng phải đón nhận tất cả những lời khen hay chê:

Những ý kiến tích cực của công chúng về tác phẩm tâm huyết là nguồn động viên, khuyến khích, tạo động lực cho nhà sáng tạo. Những ý kiến chưa tích cực thì cũng có tác dụng giúp cho người sáng tạo nghệ thuật tham khảo, nhìn nhận lại tác phẩm, nắm bắt được thị hiếu, nhu cầu để có định hướng cho những sáng tạo mới trong tương lai.

Tuy nhiên, tâm lý ai cũng vậy, thích khen hơn thích chê. Mà có chê thì cũng nên lựa lời, góp ý thiện chí có tính chất xây dựng. Không mạt sát, kiểu dìm hàng. Mình không thích ai dùng lời lẽ khó nghe với mình thì cũng đừng nên đem lời lẽ đó đến cho người khác. Và vô hình dung lại tác động đến thế hệ sau. Người trẻ thấy người lớn tranh cãi kịch liệt với ngôn từ như thế nào, họ sẽ bắt chước theo. “lời nói chẳng mất tiền mua…” cha ông mình đã đúc kết bao đời nay rồi. Bản thân mỗi người cũng không muốn ai chê mình nặng nề! Những tranh luận mang tính tiêu cực, cực đoan, chủ quan ít nhiều làm nản lòng những người sáng tạo nghệ thuật, do định kiến, yêu ghét ai đó rồi nhận định bằng cảm tính là không công bằng cho tác phẩm mà nó còn có thể kìm hãm sự phát triển của nghệ thuật điện ảnh, trong một mức độ nào đó nó cũng có thể cản trở sự phát triển văn minh của xã hội.

Một tác phẩm nghệ thuật là đứa con tinh thần của chủ thể sáng tạo, từ những ấp ủ, lao tâm khổ tứ biết bao công sức, đầu tư thời gian và vật chất cho tác phẩm, dù đạt được ở mức độ nào thì nó cũng mang lại giá trị nhất định đóng góp cho văn hóa, nghệ thuật nước nhà. Bản thân chúng ta là người thưởng thức nghệ thuật cũng có những đóng góp nhất định bằng những quan tâm, nhận định, động viên hoặc góp ý có tính xây dựng một cách thiện chí. Hãy tìm hiểu thêm những gì liên quan với điều mình thắc mắc để có căn cứ xác đáng.

Trăm nghe không bằng một thấy, cần tự mình trải nghiệm để đưa ra nhận định của riêng mình, không hùa theo ai cả. Bởi vì, góc nhì còn tùy thuộc vào khả năng tư duy, gu thẫm mỹ,…của mỗi người khác nhau.

Ai cũng có quyền bày tỏ ý kiến của mình trước vấn đề mình quan tâm. Nhưng có người chưa xem phim, thậm chí chưa hề đọc tác phẩm, nghe thiên hạ xôn xao, không biết thực hư thế nào cũng hùa theo đám đông mà phán như đúng rồi. Như kiểu hè nhau đấu tố nhà sáng tạo và sản xuất phim một cách không thương tiếc. Nói gì thì nói chứ bộ phim đã được phép công chiếu trên toàn lãnh thổ Việt Nam có nghĩa là được sự cho phép của các cơ quan chức năng như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cục điện ảnh, v..v…và dĩ nhiên đã được xét duyệt, thông qua, cấp phép để sản xuất và công chiếu. Điều thực tế cho thấy rằng bộ phim được phép công chiếu, có nghĩa là không vi phạm pháp luật, và nói gì thì nói họ cũng đã thu về như sau: Theo báo Tienphong.vn “Tính đến trưa 21/10, phim Đất rừng phương Nam thu 81,3 tỷ đồng, theo số liệu của đơn vị thống kê phòng vé độc lập Box Office Vietnam”. Ngày 23/10/2023 các báo: Báo thanh niên.vn, Tuổi Trẻ online, VOV- Văn Hóa, Sân Khấu, Điện ảnh, vnExpress, congthuong.vn đồng loạt đưa tin: “Doanh thu Đất rừng phương Nam đạt, cán mốc 100 tỉ đồng sau gần 10 ngày”.Theo Wikipedia: “Mặc dù bị chỉ trích về những chi tiết làm sai lệch lịch sử cũng như lời thoại và kỹ xảo, song nhìn chung, tác phẩm nhận về những lời khen ngợi từ giới chuyên môn sau khi ra mắt. Tác phẩm hiện là một thành công về mặt doanh thu khi đang thu về 108,4 tỷ.

Bản thân tôi không quen biết các nhà làm phim, cũng không phải fan hay Anti fan ai cả, chỉ là một khán giả xem phim với trách nhiệm công dân của mình tôi bày tỏ ý kiến của cá nhân tôi, trên tình thần vô tư khách quan và công tâm nhất có thể.

Tóm lại ai thích thì mua vé xem, không thích cũng chẳng sao! Thấy không giống tiểu thuyết, không cam lòng thì mua sách về đọc cũng được, không sao cả!

Không thích thì thôi! Đừng nói lời cay đắng!

Sài Gòn, ngày 23/10/2023

Hoàng Thị Bích Hà