Những năm vào quân đội, đổi ra tận miền Trung, vào sanh ra tử, nhưng ít ra mỗi tháng tôi cũng gửi về cho mẹ hơn phân nửa số lương. Trong thời gian nầy mặc dù gia đình tôi không giàu có gì, nhưng ba đã có việc làm thợ mộc trong phi trường Vĩnh Long, chị Hai đã tự học xong tiểu học và trung học và đã xin mở được lớp học vở lòng cho đám trẻ trong xóm.

Nhưng yên ổn không lâu thì em Mình của tôi, lúc nầy là quân y của Hải Quân, bị giết chết trong một chuyến đi phát thuốc cho đồng bào ở vàm Phong Điền, Cần Thơ. Thật tội nghiệp cho em tôi, cũng một đời cơ cực như tôi, mới 20 tuổi đầu, ra đi làm trai thời loạn và phải vĩnh viễn ra đi. Tội nghiệp mẹ tôi và chị Hai, một đời sống trong nước mắt khóc con, khóc em. Tôi chứng kiến cảnh cả mẹ và chị Hai gục đầu nức nở bên quan tài của em Mình. Thật tội nghiệp cho mẹ và cho chị, trẻ già khóc măng non, còn gì đau lòng cho bằng cảnh mẹ cảnh chị khóc con, khóc em. Từ đó, cứ mỗi chiều là mẹ ra đứng ngoài hiên nhìn ra mộ em Mình mà thầm khóc. Mẹ khóc cho con mẹ và mẹ khóc cho chính mẹ. Trời xuôi chị niềm cai nghiệt đến thế hở mẹ? Mẹ sanh em con, rồi hai mươi năm sau mẹ lại phải đi chôn em con. Còn cai nghiệt nào hơn cai nghiệt nầy hở mẹ? Còn chị Hai vì quá thương em mà hoá ra gần như điên dại, tinh thần chị trở nên yếu đuối, ngày nào chị cũng nói lảm nhảm như bị phần hồn của em Minh nhập vào để kể đủ thứ chuyện về em Minh. Tội nghiệp chị quá!

Rồi dòng đời đưa đẩy, sau cơn Hồng thủy 75, mẹ lại một lần nữa gạt lệ nhìn con bị đày đọa trong  ngục. Có lẽ vì đủ thứ lý do, trong đó có những kỷ niệm êm đền thời thơ ấu nghèo nàn mà tôi quyết định không bỏ xứ ra đi, không bỏ mẹ, bỏ chị và bỏ lại em út ngay sau 75, dù ngày đó trong tay tôi có sẵn phương tiện, muốn đi lúc nào cũng được, nhưng tôi đã quyết định ở lại . Sau tám năm tù đày, về nhà chưa được một năm thì tôi lại phải quyết định bỏ xứ ra đi. Đây là một trong những quyết định khó khăn và nghiệt ngã nhất đời tôi, vì sau lần ra đi này, cả mẹ lẫn cha tôi lần lượt qua đời, mà thật bất hạnh cho tôi, tôi không thể về được để nhìn lại mẹ cha lần sau cuối.

Đêm hôm trước khi tôi ra đi, tôi, chị Hai và mẹ ngồi rất lâu trước hiên nhà, mùi hương bông bưởi thoảng nhẹ trong sương đêm nghe rất dễ chịu, nhưng tinh thần của ba mẹ con chúng tôi lại quá trĩu nặng ưu sầu, thiệt tình người buồn cảnh có vui đâu bao giờ? Đêm hôm ấy, mẹ tôi khóc và khóc mãi đến khô nước mắt. Khi mẹ đã vào nghỉ thì tôi và chị Hai vẫn còn ngồi đó, ôn lại những kỷ niệm thời thơ ấu. Đêm hôm đó chị Hai nói rất nhiều, nói trong nghẹn ngào xúc cảm. Tôi biết chị đã một đời hy sinh vì các em mà chị phải nghỉ học ở nhà phụ giúp cha mẹ, rồi cũng vì các em mà chị quyết định không lấy chồng. Tôi muốn nói thật nhiều với chị để chia sẻ nỗi niềm cảm thương và để gửi gắm cha mẹ lại cho chị, nhưng sao cổ họng cứ nghẹn ngào không nói thành lời. Đến khi nói được thì lại nói một câu vô nghĩa: “Chi Hai có thấy em nhẫn tâm và bất hiếu khi quyết định ra đi, bỏ lại cha mẹ và những người thân không chị? Chị Hai an ủi tôi: Em đâu còn con đường nào khác để lựa chọn, nên em phải ra đi, may mà có người giúp cho em đi thì em phải đi chứ không lẽ ở lại để chị em và cả nhà mình đều phải tiếp tục sống trong những ngày tháng u tối à! Em đừng lo, em ra đi thì nơi nầy vẫn thế. Tôi gượng cười: Ừ, nơi nầy vẫn thế, vẫn cha già mẹ yếu, vẫn chị, vẫn các em… chị biết tâm trạng cắn rứt của tôi nên an ủi: “Thôi em cứ an tâm, em có ở lại thì cũng chẳng làm được gì, tương lai đen tối, vì sự kỳ thị ở đây sẽ làm em cơ khổ hơn, ở nhà có chị và mấy em cùng lo cho ba mẹ trong lúc tuổi già.

Như tôi đã nói ở trên quyết định bỏ xứ ra đi là một trong những quyết định khó khăn và nghiệt ngã nhất trong đời, vì một lần ra đi là một lần vĩnh biệt. Và vì sau lần ra đi đó, cả mẹ lẫn cha tôi lần lượt qua đời mà thật bất hạnh cho tôi, tôi không thể về được để nhìn lại mẹ cha lần sau cuối. Mãi đến năm 2003, tức là gần 30 năm biệt xứ tôi mới quay trở về chốn cũ để thăm lại mồ cha mả mẹ. Trong suốt thời gian về thăm quê cũ, ngoại trừ những lúc phải đi làm việc từ thiện xã hội, còn thì hầu như tôi ở nhà với chị Hai và mấy em, cùng nhau ôn lại những kỷ niệm thời thơ ấu, thời cơ hàn vất vả, nhưng lại là thời hạnh phúc nhất đời vì ngày đó chúng tôi còn có cha có mẹ. Giờ nầy tuy không giàu có gì nhưng không còn quá vất vả như trước đây nữa. Nhìn lại chị Hai ngày càng già đi mà chị vẫn sống độc thân với em với cháu làm tôi nhớ quá đi thôi một thời kỷ niệm của Tôi và Chị Hai: Người chi tuyệt vời, trên cả tuyệt vời, vì ngay lúc mới lên mười tuổi đầu mà chị đã cương quyết quyết định nghỉ học để ở nhà phụ giúp Ba Má nuôi dạy em út. Rồi sau đó, chị lại quyết định không lập gia đình, đánh đổi cả tuổi thanh xuân cả một đời người vì tương lai xán lạn của em cháu mình.

Chị Hai ơi! Trong suốt bảy thập niên rưởi cuộc đời của chị, không phải là ngắn ngủi, nhưng cũng không phải là quá dài, nhưng nó gói trọn hết tâm tư tình cảm yêu thương mà chị đã dành cho Ba, cho Má, cho các em, cho bà con thân tộc và cho cả những người không thân… cũng là quá đủ cho một kiếp người hết sức xứng đáng. Lúc nào chị cũng là tấm gương sáng cho em út nói theo. Gương hạnh sống cho người thân và ngay cả những người không thân của chị thật vô cùng xứng đáng cho em út của chị nói theo và truyền lại cho đàn hậu bối tiếp nối cuộc sống vì mình mà cũng vì người nữa. Chị Hai ơi! Phải có duyên lắm mình mới được làm chị em anh em với nhau. Thế mà mười mấy chị em mình được sanh ra và được cùng sống chung trong một gia đình, dù là gia đình giàu hay gia đình nghèo rớt mồng tơi như gia đình mình, cũng là một đại duyên. Em út có đứa may mắn được sống chung với chị gần như cả đời. Nhiều lúc các em coi đó là chuyện đương nhiên và bình thường, nên không trân trọng những giây phút quý báu khi được sống chung với chị, để rồi thoáng một cái, hình bóng của chị chỉ còn là dĩ vãng, dầu có muốn tìm lại những giây phút êm đềm trước đây cũng là không thể. Thoáng một cái là thiên thu vĩnh biệt. Thoáng một cái là cái phút giây tiễn chị đến lò thiêu ập đến, rồi lò thiêu đóng cửa, chính ngay cái phút giây lò thiêu đóng cửa ấy mà chúng em tưởng chừng như nó gói trọn cả thiên thu. Thôi vĩnh biệt chị Hai kính yêu! Thôi vĩnh biệt ngàn thu vĩnh biệt! Chào tạ từ các em ngậm ngùi tiễn chị đi xa, thật xa. Dẫu biết vô thường sanh lão bệnh tử không chừa một ai, nhưng sự ra đi của chị trong lúc nầy quả thật là một mất mát quá lớn lao cho các em các cháu của chị, nhưng thôi chị hãy yên lòng ra đi vì mấy ai tránh khỏi luật nầy!

Chị Hai ơi! Tụi em cảm ơn chị thật nhiều, vì chị chẳng những là người chị, mà còn là người ơn của nguyên một đám em út sau nầy của chị. Chị hy sinh một đời, hy sinh thật nhiều. Chị luôn sẵn sàng, luôn quảng đại bao dung với tất cả em út trong mọi lúc và trong mọi hoàn cảnh. Chỉ riêng sự hy sinh cái tuổi thanh xuân đẹp nhất đời người của chị vì tương lai xán lạn của tất cả em út cũng đủ lắm cho con cháu đời sau giữ lấy tấm gương ấy mà sống mà lưu truyền lại cho nhiều thế hệ về sau nầy. Chị đã hy sinh tất cả, với chị hạnh phúc của em út cũng chính là hạnh phúc của chị. Tất cả em út và con cháu hậu bối sau nầy có được cuộc sống sung túc hôm nay phải luôn nhớ và luôn biết ơn nghĩa nầy của chị. Tất cả em cháu phải luôn khắc sâu trong lòng là nhờ có chị Hai, nhờ có Má Hai mà mình mới có được cuộc sống sung túc như hôm nay.

Chị Hai ơi! Chị chưa bao giờ toan tính để có cuộc sống riêng cho chị, mà chị chỉ sống vì em vì cháu. Cha mẹ đã gánh tuổi thơ nghèo khổ cơ cực của em út như thế nào thì chị cũng gánh chừng ấy gánh nặng trên đôi vai chị. Chị Hai ơi! Tất cả tụi em đều phải một đời mang nặng ân tình nầy của chị, thứ ân tình không bao giờ trả được, nên tụi em chỉ còn biết nói lên đây với tất cả niềm thương kính rằng: Chúng tôi có một người chị rất tuyệt vời, trên cả tuyệt vời! Chị Hai ơi! Chị đã sống một đời sống thật đẹp, thật xứng đáng và thật có ý nghĩa. Hôm nay dầu chị đã vĩnh viễn đi xa, nhưng tấm gương luôn sống vì em út và tha nhân của chị đã để lại trong lòng em út của chị cũng như những người từng quen biết chị rất nhiều kỷ niệm đẹp, rất đẹp.

Xin chị hãy buông bỏ tất cả những ưu tư phiền não cũng như những đám bụi mù của trần thế để thanh thản ra đi không vướng bận. Nguyện cầu hương linh chị Hai Nguyễn Hồng Lệ (Ngọc Nhi) sớm Vãng Sanh Cực Lạc.

Ba chị em trong hình thì 2 người đã ra đi. Nguyện cầu cho chị Hai và em Mình sơm tiêu diêu miền Lạc Cảnh.

NGƯỜI LONG HỒ