Thanh ca uyển chuyển tần liên tử

     Đó là hai câu thơ trong một liên khúc gồm ba mươi bài KHIỂN SẦU 遣愁 của Hiếu Liêm Ngô Lan Thạch 吳蘭石 làm tặng cho người đẹp vừa là danh kỹ vừa là nữ tài danh Hà Lan Sơ 何蘭初 của đất kinh thành đời nhà Thanh :

               清歌宛轉頻憐子，  Thanh ca uyển chuyển tần liên tử,

               舊曲依稀最惱儂。  Cựu khúc y hi tối NÃO NÙNG !

    Có nghĩa :

            – Giọng ca trong trẻo bổng trầm khiến ta thường thương nhớ đến nàng,

            – Khúc hát năm xưa văng vẳng bên tai làm cho lòng ta cứ  ray rức mãi.

    Lục bát :

                   Tiếng ca thanh thoát nhớ người,

    – NÃO 惱 : là Phiền Não, là Buồn phiền. Động từ có nghĩa là “Làm cho buồn lòng; làm cho ray rức”. Trong Truyện Kiều khi tả tài đàn Hồ cầm của Thúy Kiều, cụ Nguyễn Du cũng đã viết :

                        Khúc nhà tay lựa nên chương,

     Rồi khi Kim Trọng phải đi Liêu Dương hộ tang chú, Kim Kiều lại phải chia tay, cụ Nguyễn Du lại viết :

                        NÃO NGƯỜI cử gió tuần mưa,

       NÃO NGƯỜI, NÃO NHÂN gì đều có nghĩa là “Làm cho người ta cảm thấy buồn da diết”. Còn…

     – NÙNG 儂 : là Dân tộc NÙNG;  là Tôi, là Ta (đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất dùng trong văn thơ cũ) : Đạo Tử Hàm viết : Nùng tri nùng tri 道子頷曰：儂知儂知. Đạo Tử Hàm nói: Ta biết, ta biết (Tấn thư: Võ Thập Tam Ngũ truyện).

     – Trong bài thơ “TÁNG HOA NGÂM 葬花吟” của người đẹp Lâm Đại Ngọc trong Hồng Lâu Mộng của Tào Tuyết Cần cũng có 2 câu thơ nổi tiếng sau đây :

                 儂今葬花人笑痴，  NÙNG kim táng hoa nhân tiếu si,

                 他年葬儂知是誰？  Tha niên táng NÙNG tri thị thùy ?

   Có nghĩa :

            – Nay TA chôn hoa người cười ta ngây dại…

            – Đến năm nào đó biết có ai đó chôn TA hay không ?

   Lục bát :

                   Chôn hoa người nhạo TA si,

            

     Nên…

    – NÃO NÙNG 惱儂 : Nghĩa đen thui là “Làm cho tôi buồn; khiến cho ta sầu”. Nhưng từ NÃO NÙNG trước mắt thường được sử dụng như một Hình Dung từ  (Tính từ), có nghĩa : Buồn bã, da diết, âu sầu, buồn đau tê tái và day dứt… Như khi nghe Thúy Kiều đàn khi Kim Kiều tái hợp, cụ Nguyễn Du đã viết :

                                Lọt tai nghe suốt năm cung,

　   Nhớ hồi năm một ngàn chín trăm… hồi đó (khoảng 1969-1970 gì đó) với lệnh Tổng Động Viên sau Tết Mậu Thân, tôi tình nguyện vào Không Quân làm chuyên viên điện ảnh. Một hôm đi theo thằng bạn cùng khóa đến nhà nó chơi, khi đang ngồi ở phòng khách, chợt nghe tiếng máy hát vang lên giọng hát trầm buồn liêu trai của nữ ca sĩ Thanh Thúy hát bài Xuôi Giòng của Tô Thùy Anh:“…Em cất tiếng ca NÃO NÙNG…” Tôi chợt phá lên cười lớn, khiến thằng bạn tròn xoe mắt ngạc nhiên hỏi “tại sao ?”. Mới hôm qua đây tôi vừa đọc bài thơ Khiển Sầu nêu trên, nên biết “NÃO NÙNG có nghĩa là làm cho tôi buồn”. Bây giờ nghe Thanh Thúy hát “… Em cất tiếng ca LÀM CHO EM BUỒN…” nên tôi mắc cười vì nghĩ Thanh Thúy đã hát sai. Tôi bèn đọc lại 2 câu thơ chữ Nho nêu trên, và giải nghĩa cho thằng bạn Không Quân chung khóa biết xuất xứ và nghĩa gốc của từ “NÃO NÙNG”. Chẳng những nó phục tôi sát đất mà cô chị đẹp của nó đang nghe nhạc ở phòng kế bên “nghe lén” lời giải thích, cũng rất ngưỡng mộ tôi, nên thời gian sau đó cứ bảo nó rủ tôi về nhà chơi hoài ! Xém chút nữa thì …

     Ngựa non háu đá, lúc đó tôi cứ nghĩ là nhạc sĩ Tô Thùy Anh đã dùng sai từ, chứ đâu có biết rằng theo TẬP QUÁN NGÔN NGỮ từ “NÃO NÙNG” đã đi vào ngôn ngữ hiện tại như một Tính từ chứ đâu có ai còn biết và sử dụng theo nghĩa gốc của NÓ nữa đâu !

       Mời bấm vào link dưới đây để nghe Nữ ca sĩ Thanh Thúy hát :

                   https://www.youtube.com/watch?v=Q9T_ldBzMqc

                        

       Sau đây là những từ ngữ mà ta rất thường sử dụng, nhưng chỉ sử dụng theo thói quen mà không ngờ là mình đã dịch nghĩa của nó rồi. Ví dụ như :

    – THIẾT TƯỞNG 竊想 : THIẾT có bộ HUYỆT 穴 là Hang ở phía trên, hàm ý là “đào hang khoét vách vào nhà người khác để ăn trôm. Nên THIẾT là Trộm cắp. Còn TƯỞNG có bộ TÂM là Lòng bên dưới, nên có nghĩa là Nghĩ (đến ai đó, hay việc gì đó…). Nên…

     THIẾT TƯỞNG 竊想 hay TRỘM NGHĨ là : Len lén nghĩ về việc gì đó ! Đây là từ lịch sự, thường dùng để bày tỏ sự suy nghĩ hay ý kiến của mình một cách khiêm nhượng về vấn đề gì đó, như :

    – Tôi Thiết Tưởng là… hay Thiết Tưởng…

    – Tôi Trộm Nghĩ là… hay Trộm  nghĩ…

     THIẾT TƯỞNG là chữ Nho có âm Việt Hán; TRỘM NGHĨ là từ Nôm dịch từ từ THIẾT TƯỞNG; nên TRỘM NGHĨ là THIẾT TƯỞNG và THIẾT TƯỞNg chính là TRỘM NGHĨ !

     Ngoài ra, ta còn có rất nhiều từ TRỘM mà không phải là Trộm Cắp gì cả, như :

   – TRỘM NGHE : là chỉ nghe tin đồn mà chưa chính xác, chưa chắc chắn, như Kim Trọng nghe đồn rằng mình có hai cô hàng xóm thơm phức mà không biết có đúng hay không :

                      TRỘM NGHE thơm nứt hương lân,

               (HƯƠNG LÂN 香鄰 là cô hàng xóm thơm phức !)

   – TRỘM NHÌN : là Len lén nhìn, âm thầm mà nhìn, như lời bài hát TRỘM NHÌN NHAU của Trầm Tử Thiêng :

                 … Đôi khi trộm nhìn em

                  … Hôm nao em trộm nhìn anh

       Bấm vào link dưới đây để nghe nhạc “Trộm Nhìn Nhau” của Trầm Tử Thiêng :

               https://www.youtube.com/watch?v=PoiiY20vRhs

   – TRỘM NHỚ : là Lén nhớ ai đó mà không biết người ta có nhớ mình không. Từ này hay đi chung với THẦM YÊU, như nỗi lòng của Kim Trọng đối với hai cô hàng xóm Thúy Vân và Thúy Kiều vậy :

                      Nước non cách mấy buồng thêu,