“Chuyện tình của tôi, tan vỡ từ lâu rồi_Tưởng không bao giờ còn nhớ… Ôi, đôi mắt người xưa, bao lần khóc ướt vai tôi_ Trong những đêm nghẹn ngào…”

Trích lời bài hát: Tình nào trong mắt em” của nhạc sỹ Ngân Giang (được ca sỹ Chế Linh thu âm trước 1975). Bài hát này bị nhầm tựa đề Là Đôi mắt người xưa” của nhạc sỹ Trúc Phương.

Đó là một trường hợp trong vô số những ca khúc nổi tiếng, nhầm lẫn tựa đề lẫn tác giả. Điều này rất đáng tiếc và cảm thấy thật buồn. Khán thính giả từ trong nước đến hải ngoại từng rung động trước những ca khúc như: Tình nào trong mắt em, Người tình không đến, Nối lại tình xưa, Chờ đông,… Ca khúc Chờ Đông thì bị gắn tên tác giả Trần Thiện Thanh. Đường Tình Đôi Ngã gắn cho nhạc sỹ khác. “Đêm buồn phố thị” lại cho là sáng tác của Ngọc Sơn. Còn tệ hơn nữa có những trung tâm băng đĩa không hề ghi tên tác giả hoặc ghi Vũ Như Cẩn (vẫn như cũ). Những bài hát bị gán nhầm tên tác giả hoặc đổi tựa và rồi khi sự thật, người thật bị vùi lấp quá lâu, người đi sau lại ghi lại cái sai của người đi trước. Nhạc sỹ Ngân Giang từng bị xóa tên khỏi bài hát do ông đổ mồ hôi và nước mắt để viết nên nó. Đó là sự nhập nhằng, vô tâm, tắc trách trong thị trường âm nhạc. Người ta có thể thuộc và hát say sưa một ca khúc nhưng lại không biết tác giả là ai.

Nhạc sỹ Ngân Giang tên thật là Nguyễn Văn Vỹ sinh năm 1946 tại Quảng Yên, Miền Bắc Việt Nam trong một gia đình nho giáo trung lưu. Ông là một nhạc sỹ tài năng. Năng khiếu của ông sớm bộc lộ từ bé. Đạt giải nhất mandolin từ lúc mới 9 tuổi. Ông được các linh mục trong dòng Chúa cứu thế phát hiện và bồi dưỡng. Ngân Giang được đào tạo bài bản về nhạc lý, hòa âm, thánh ca, thanh nhạc và cả kịch nghệ. Ông sớm làm quen với các thể loại nhạc khó như hùng ca, ca khúc tập thể, nhạc lễ. 14 tuổi bắt đầu viết nhạc, ông sáng tác cho các đoàn du ca hướng đạo. Âm nhạc không chỉ để giải trí mà để nâng tâm hồn con người.Tuổi thơ của ông được nuôi dưỡng trong môi trường âm nhạc bài bản và đầy tính nhân văn. Chiến tranh đã đẩy ông vào một hướng đi khác, 1967 ông buộc phải đi qua khói lửa chiến tranh. Ông sáng tác tình ca: nhạc tình, nhạc lính, nhạc quê hương, vẫn giữ được chất trữ tình và nhân văn. Ông viết về tình yêu và nỗi nhớ, nỗi cô đơn của người lính xa nhà, sự tan vỡ và khao khát bình yên. Sáng tác của ông vừa da diết, lãng mạn và sâu lắng nên dễ đi vào lòng người.

Thập niên 60-70 là giai đoạn tân nhạc miền Nam phát triển, không khí sôi động từ phòng trà, sân khấu, đài phát thanh và băng cassette. Ngân Giang đã có mặt và ghi dấu ấn tên tuổi mình là một nhạc sỹ nhạc vàng với một phong cách riêng. Khi những tên tuổi như Trúc Phương, Lam Phương, Mạnh Phát nổi bật với những bản tình ca thiết tha và lãng mạn thì Ngân Giang chọn cho mình một lối đi riêng: gần gũi, bình dân ngọt ngào và sâu lắng. Nhạc ông dịu dàng, tha thiết nói về tình yêu dang dở, nỗi nhớ mong và tình người trong cuộc sống. “Tình nào trong mắt em” được sáng tác vào đầu thập niên 70 mở đầu bằng câu hát: “chuyện tình của tôi tan vỡ từ lâu rồi…” được Chế Linh thu âm trên băng Premier. Bài hát nhanh chóng trở thành một hiện tượng âm nhạc, được phát sóng nhiều nhất trên đài phát thanh và các sân khấu ca nhạc. Tuy nhiên cũng bi kịch bắt đầu khi bài hát bị đổi tựa thành “Đôi mắt người xưa” trùng với tên ca khúc khác của nhạc sỹ Trúc Phương, sự nhầm lẫn kéo dài nhiều năm dẫn đến hàng loạt băng đĩa không ghi tên tác giả hoặc gán nhầm cho Trúc Phương. Đó là một việc làm bất cẩn, thiếu trách nhiệm, đau lòng người sáng tác. Tạo sự bất công với người viết nhạc. Nhưng bên cạnh đó, do sức hút của tác phẩm, hàng loạt ca khúc của Ngân Giang như Người tình không đến, Nối lại tình xưa, Tôi vẫn nhớ, Anh về kẻo mưa, Đường tình đôi ngã, Đêm buồn phố thị, Chờ Đông và Cho Tôi,… được nhanh chóng phổ biến bởi các giọng ca hàng đầu lúc bấy giờ như: Giao Linh, Thanh Tuyền, Tuấn Vũ, Chế Linh, Sơn Tuyền, Sơn Trang Trình bày trên nhiều băng đĩa nổi tiếng.
Nhưng trong phần giới thiệu, cái tên Ngân Giang cũng ít khi được nhắc tới. Ca khúc Chờ Đông cũng bị gán tên của Trần Thiện Thanh. Không ai kiểm chứng, đối chiếu, lại một lần nữa ông bị lấy mất đứa con tinh thần của mình. Nhưng ông không lên tiếng, ông chỉ lặng lẽ viết tiếp. Như cách người nhạc sỹ không cần danh tiếng, chỉ cần âm nhạc vẫn sống trong lòng người. Ca khúc Nối lại tình xưa được nhiều cặp song ca đình đám trình bày, khán thính giả hàng triệu người yêu thích.

Trong khi nhiều nhạc sỹ khác được tôn vinh, được tổ chức liveshow, được in sách thì Ngân Giang lặng lẽ đi qua thời vàng son sau sân khấu. Đó là sự thiệt thòi, đau thương của người sáng tác. Khi công sức, trí tuệ của người sáng tác không được ghi nhận là một sự bất công. Điều đó làm phai nhòa vai trò người nhạc sỹ sau mỗi giai điệu. Ngân Giang là một trong những nạn nhân của một cơ chế âm nhạc thiếu minh bạch, vô trách nhiệm, dễ dãi và cẩu thả.

Sau 1975 ông sống âm thầm ở một xóm đạo Thủ Đức. Ông hiền hòa, sống ẩn dật, ít giao thiệp.  Khi âm nhạc chuyển sang hướng thương mại hóa, nghịch lý là người ta kiếm ăn thậm chí là làm giàu trên nhạc phẩm của ông nhưng quên mất tên ông. Ông vẫn sống âm thầm lặng lẽ cầu nguyện và sáng tác. Năm 1989, ông sang Hoa Kỳ định cư tại tiểu bang Arkansas. Đây là tiểu bang ít người Việt sinh sống nên cuộc sống lại càng tĩnh lặng hơn nhưng ông vẫn không thôi khắc khoải với âm nhạc. Ngân Giang vẫn tiếp tục sáng tác. Trong căn nhà nhỏ ở Rogers, ông sống cùng vợ và 5 người con, sống cho gia đình, viết nhạc và nguyện cầu. Những ca khúc mang đậm tinh thần tôn giáo, đạo đức và hoài niệm: Chúa ơi! Con vẫn lẻ loi. Mẹ vẫn làm phép lạ. Lữ khách bên giáo đường. Nhớ quá quê hương ơi! Tiếng hát lưu đày. Đó là tiếng lòng của một nghệ sỹ tha phương, dù sống ở một đất nước văn minh nhưng lòng vẫn hướng về cố hương.

Ông từ giã cõi đời năm 2009 tại thành phố Rogers, Arkansas, Hoa Kỳ.

Tính đến nay, nhạc sỹ Ngân Giang đã mất hơn 15 năm rồi, nhưng nhạc ông vẫn bị ghi sai tên tác giả cho đến tận ngày nay. Thậm chí có những chương trình vinh danh âm nhạc hát bài của ông mà không giới thiệu tên ông. Cuối năm 2016 chương trình nhạc hội tổ chức tại nhà hát lớn Hà Nội với chủ đề Tình ca của Phương. Giới thiệu các tác giả có tên thật hoặc bút danh là Phương như Lam Phương, Trúc Phương, Lê Uyên Phương. Đêm biểu diển ấy có bài: Tình nào trong mắt em được trình bày, vẫn giới thiệu là “Đôi mắt người xưa” của Trúc Phương mà không ai phát hiện, không ai lên tiếng và cũng không ai sửa sai. Sự sai sót đó không chỉ là lỗi cá nhân, nó là hệ quả của một hệ thống âm nhạc thiếu kiểm chứng, thiếu đạo đức nghề nghiệp, thiếu trách nhiệm với di sản tinh thần. Ai trong giới nghệ thuật cảm thấy áy náy không? Có những ca khúc giúp họ thành danh trên con đường ca hát, nhưng lại không hề nhắc đến tên của người viết ra ca khúc đó. Nhưng may mắn thay, không phải ai cũng quên ông, ông đã được lưu lại trong lòng người yêu nhạc.

Chính khán giả chứ không phải giới chuyên môn đã giữ lại công bằng cho ông dù muộn màng. Câu hỏi đặt ra là đã đến lúc phải trả lại tên cho ông.

Người làm nghệ thuật và trình bày khi thể hiện ca khúc cần chịu khó gõ lên mạng tìm tư liệu, báo mạng, báo chữ, báo hình, đối chiếu với các bản thu âm trước 1975 để giới thiệu tên cho đúng. Tên ca khúc, người sáng tác, nếu ca khúc phổ thơ thì ghi rõ tác giả thơ, tác giả sáng tác nhạc rồi mới đến ca sỹ trình bày. Nhiều người hát chỉ ghi tên nhạc sỹ, ca sỹ, tệ hơn nữa chỉ ghi tên mỗi ca sỹ mà thôi!

Tha thiết cầu mong mọi người làm nghệ thuật: Đừng ghi sai tên tác giả và tựa đề nữa. Phải gọi đúng tên, giữ gìn một phần ký ức của nhạc vàng miền Nam. Bởi có lẽ không ít trái tim từng tan chảy theo những ca từ giai điệu buồn mà sâu lắng rung động lòng người trong đó có tôi (thuộc thế hệ khán thính giả trưởng thành sau 1975). Mong những ai đồng cảm và từng rưng rưng khi nghe một giai điệu của nhạc Ngân Giang, hãy chia sẻ và để lại ý kiến của mình trong phần bình luận. Để cái tên Ngân Giang được nhắc lại. Bằng tất cả trân trọng sự cống hiến của một tài năng âm nhạc đáng được ghi nhận. Chỉ vậy thôi thì người nghệ sỹ chân chính sống và viết thầm lặng như nhạc sỹ Ngân Giang cũng được ấm lòng nơi chín suối.

Saigon, ngày 29/7/2025

Hoàng Thị Bích Hà

(Nghiên cứu, tham khảo, tổng hợp từ nhiều nguồn trên báo chữ, báo tiếng của google)

Mời quý vị nghe lại bản nhạc Tình Nào trong mắt em do ca sỹ Chế Linh thu âm trước 1975.

https://www.youtube.com/watch?v=oHSFreVMYNE