” Ôi, Cái cảnh biệt ly sao mà buồn vậy ! “. Câu nói trong ” Quốc Văn Giáo Khoa Thư ” ngày xưa mới đơn giản nhưng thấm thía làm sao ! Biệt ly là một trong Sanh Ly Tử Biệt, là đề tài muôn thuở của nhân sinh, thi nhân từ ngàn xưa đến nay đều không bỏ qua đề tài nầy, Đỗ Mục cũng không ngoại lệ, ta hãy cùng đọc một bài thất ngôn tứ tuyệt tuyệt tác về biệt ly của ông nhé !

贈別                             TẶNG BIỆT

多情卻似總無情，      Đa tình khước tự tổng vô tình,

唯覺樽前笑不成。      Duy giác tôn tiền tiếu bất thành.
蠟燭有心還惜別，      Lạp chúc hữu tâm hoàn tích biệt,

替人垂淚到天明。      Thế nhân thùy lệ đáo thiên minh !

杜牧                                            Đỗ Mục

 

XUẤT XỨ CỦA BÀI THƠ :

Năm Đại Hòa thứ 9  ( khoảng năm 835 ) Đỗ Mục từ chức vụ Hoài Nam Tiết Độ Sứ Chưởng Thư Ký thăng nhậm Giám Sát Ngự Sử, nên phải rời Dương Châu về lại Trường An. Đây là bài thơ TẶNG BIỆT ông làm để nói lên cái tình quyến luyến của mình khi phải chia tay cùng một hồng nhan tri kỷ là một cô ca kỷ xinh đẹp ở Dương Châu.
CHÚ THÍCH :

TẶNG BIỆT : hay tống biệt, tiễn biệt đều có nghĩa là tiễn đưa một ai đó.

KHƯỚC TỰ : Lại giống như, ý chỉ một nghĩa ngược lại.

TIẾU BẤT THÀNH : là Không cười nổi. Cười hổng nổi.

LẠP CHÚC HỮU TÂM : Ngọn nến có tim. Cây đèn cầy cũng có tim đèn cầy như tim của con người vậy.

TÍCH BIỆT : Thương tiếc cho nổi biệt ly.

THẾ : là Thay. Ta có từ kép thay thế.

THÙY LỆ : Chảy nước mắt. Rơi lệ.

NGHĨA BÀI THƠ :

Rất đa tình mà lại phải làm như là rất vô tình vậy. Chỉ cảm thấy rằng trước chén rượu chia tay thì không thể nào gượng cười cho nổi. Ngay cả ngọn nến kia cũng có cái tim ở giữa như con người, cho nên cũng tiếc thương cho nổi biệt ly mà thay người nhỏ lệ thâu đêm suốt sáng !

Đọc 2 câu :

Đa tình khước tự tổng vô tình,

Duy giác tôn tiền tiếu bất thành.

làm ta nhớ đến một vế thơ trong bài ” Giây Phút Chạnh Lòng ” của Thế Lữ :

Rồi bỗng ngừng vui cùng lẵng lặng,

Nhìn nhau bình thản lúc ra đi,

Nhưng trong khoảnh khắc ơ thờ ấy,

Thấy cả muôn đời hận biệt ly !

và … 2 câu :

Lạp chúc hữu tâm hoàn tích biệt,

Thế nhân thùy lệ đáo thiên minh !

Làm ta nhớ đến câu :   Lạp cự thành hôi lệ thuỷ can.

( Lệ nến chảy tan hết thành tro thì lệ lòng mới cạn ) trong bài thơ VÔ ĐỀ thất ngôn bát cú cuả Lý Thương Ẩn. và … câu thơ của Ngân Giang Nữ Sĩ thời Tiền chiến là :

” Đêm nay lệ nến rơi thành chữ ! ”

DIỄN NÔM :

TẶNG BIỆT

 

Đa tình lại tựa giống vô tình,

Trước rượu cười vui tiếng chẳng thành.

Nến nọ có lòng nên cũng biết…

Thay người nhỏ lệ suốt năm canh !

Lục bát :

Đa tình phải giống vô tình,

Bồi hồi chén tiễn lặng thinh nói cười.

Nến kia cũng tựa như người,

Suốt đêm nhỏ lệ ngậm ngùi biệt ly !

 

Đỗ Chiêu Đức