Đình Long Hồ với nghệ thuật hát bội
Đình Long Hồ ( thật ra phải gọi là Long Hồ Võ Miếu ) tọa lạc tại khóm 4 phường tư , thành phố Vĩnh Long. Đình thần trước đây được xây dựng bằng cây lá đơn sơ tại vàm Ông Me vào khoảng nửa đầu thế kỷ XIX , thuộc làng Long hồ, tỗng Long An, huyện Vĩnh Bình, tỉnh Vĩnh Long , trên phần đất 8000mv của bà Huỳnh thị Chiếm hiến. Trong khi xây dựng nhân dân phát hiện tại đây có một khuôn hòm được cho là của ông Me ,các vị hương chức đã tiến hành di táng quan tài ra phía sau miếu Năm 1971 ,nhân dân cho xây lại mộ Ông Me bằng gạch tiểu và để mộ chí ghi danh Ông Me.
Vào đầu thế kỷ XX, ban Hội hương và dân làng Long hồ tiến hành trùng kiến lại ngôi đình trên nền cũ. Việc xây dựng do ông Nguyễn Văn Trinh là thợ mộc giỏi nhất đương thời đứng ra đảm trách, khoảng vài tháng mới xong và giao nguyên vào năm Ất Tỵ 1905. Đình được xây dựng theo kiểu xếp đọi, gồm có võ ca, võ qui và chánh điện. Chánh điện xây dựng theo kiểu tứ trụ,cột kèo bằng gổ căm xe và thao lao, mái lợp ngói âm dương. Xung quanh có hành lang rộng 3m . Võ ca có sân khấu để hát bội trong những ngày lễ cúng. Năm 1917, hội hương đình xây dựng thêm buồng hát. Phía sau đình , hội hương kiến tạo một nhà bát giác, lợp ngói, cột gỗ, nền lót gạch tàu, trên nóc gắn lưỡng long tranh châu.
Đình thờ Thành Hoàng Bổn Cảnh được vua Tự Đức sắc phong năm 1853 và hiện nay còn lưu giữ sắc của vua Gia long phong chức Khâm sai Nguyễn Đức Kế ( 1802) và chiếu của vua Minh Mạng mãn hạn cho cai đội Nguyễn Đức Kế (1829 )
1- Lễ khai sơn “mùng 7 tháng giêng âl.
2-Lễ cầu an : 16, 17,18 tháng 3 âl .
3-Lễ Hạ điền : 10.11 tháng 5 âl.
4 Lễ Thượng điền : 16,17 tháng 10 âl.
5- Lễ đưa chư tiên và ông táo : 23/12 âl.
6- Lễ tết : Mùng 1 tháng giêng âl.
H2
H3 Năm nào cũng có mướn ban hát bội đến tại miếu để biểu diển hát một chầu ba thứ.Phần xây chầu hát bộ do một ông hương chức lão thành lên sân khấu tay cầm dùi trống bịt vải đỏ, vẽ lên mặt trống một chữ bùa với ba câu khấn nguyện như sau :
Nhứt đã cỗ : Cầu quốc thái dân an.
Nhì đã cỗ : Cầu an cư lạc nghiệp.
Tam đã cỗ : Cầu thương trường phát đạt.
Hát chầu do diễn viên đoàn nghệ thuật tuồng cỗ Đồng Thinh thuộc Sở TTVH&DL tỉnh Vĩnh Long biểu diễn.
Hát chầu Tứ thiên vương dâng một đôi liểng đỏ cho Bổn thần, cầu an bá tánh.Rất đông thiếu niên nhi đồng,thanh niên ngồi chen giữa các cụ già để thưởng thức nghệ thuật tuồng cỗ.
Màn độc diễn hài Quan Văn không có thoại chỉ ra bộ nhưng diễn xuất tình cảm hỉ nộ ái ố, các tính tiêu cực như tự cao tự đại và ngay cả tự hối rất hay được khác giả hết sức khen ngợi.
Năm nay 2015 đồng loạt các đình miếu trong tỉnh Vĩnh long đồng loạt lễ cúng nên suốt ba ngày 16.17.18 tháng ba âl đi đâu trong các làng xã cũng vang lên tiếng trống cúng đình thật thanh bình và ấm cúng. Đăc biệt các phần lễ nghi và hát nghệ thuật cỗ rất được nhân dân yêu thích trong đó có nhiều bạn trẻ đến chiêm bái ,nghiên cứu và chụp hình lưu niệm.
Bài viết này có 2 phần: lai lịch Đình Long Hồ và nghệ thuật hát bội mà tiêu biểu là gánh Đồng Thinh. Với hai phần này cũng đủ làm mệt Nguyễn Hoàng Trung khi đi tìm tài liệu. Là người dân VL nhưng những chi tiết mà anh Trung nêu ra rất lạ với tôi, do vậy xin thành thật cám ơn anh Trung và mong có được những bài nghiên cứu như thế này.
Cám ơn anh Hai Minh nhiều .
Đình Long Hồ tuy có trước Văn Thánh Miếu gần chục năm , cùng tọa lạc tại làng Long Hồ nhưng có ít tài liệu đề cập đến ngôi đình có bề dày lịch sử thăng trầm của địa phương văn vật , nơi sỉnh ra nhiều danh nhân nỗi tiếng, nhiều lảnh đạo cấp cao v.v
Sau nhiều năm sinh hoạt văn hóa truyền thống gần như mai một, đình làng Long Hồ cùng nhiều đình trong tỉnh đã tổ chức các lễ cúng đình rất trang trọng giử được đầy đủ nghi thứ cỗ truyền . Đặc biệt còn có sự có góp mặt của các đoàn hát bội với các diễn viên hết sức yêu nghề , nhiệt tình, làm khán giả say mê và yêu thích, như sống lại cái không khí sôi nổi của các buổi hát bội ngày xưa. Điều ngạc nhiên là lớp trẻ không quay lưng lại các lác loại hình sân khấu cổ truyền, họ có mặt suốt đem diễn với những phương tiện truyền thông ghi lại khoảnh khắc xuất thần của diễn viên. Sự cổ động của lớp trẻ này làm diễn viên có già, có trẻ diễn không thấy mệt, càng khuya diễn càng hay. Nếu tương lai làng xả quê hương VN hàng năm còn vang lên tiếng trồng đình thì văn hóa ta còn, văn hoá ta còn nước ta còn .
Hình ảnh đẹp, dù không tiềp cận được, nhưng thưởng thức từ xa cũng đã mắt.
Thưa chị Phi Rom
Tôi có nhiều may mắn được xem nhiều buổi sinh hoạt văn hóa cổ truyền ở các phum sóc và các chùa Khmer, trung tâm văn hóa của người Khmer. Các cháu nhi đồng đã được cha mẹ gửi đến các chùa rất sớm để học sử dụng dàn ngủ âm thành thạo, múa chhay dam rất độc đáo, tôi rất khâm phục các cháu. Đôi khi thấy cũng tủi khi ở các vùng quê miền nam ngày càng vắng đi các sinh hoạt văn hóa cổ truyền, nhưng mấy tháng gần đây đi lại các vùng sâu thấy xuất hiện trước các quán nước máy lá ven đường treo thêm bảng quảng cáo nhỏ ” Có đàn ca tài tử ” lòng bỗng vui lắm . Tháng ba năm nay các đình dịp lễ cầu an, kỳ yênv.v có thêm các gánh hát hội cũng thấy vui lắm. Có khác xưa gánh hát bội đời nay đi xe vì giao thông nông thôn đã phát triển, không còn thấy những ghe hát hội cặp bến sông để sáng hôm sau còn leo lên be ghe ngó cô đào hay ông bao công mình thích. Dịp nào đó có cúng đình chị và anh Hai Minh sắp xếp về xem để sống lại ” ngày xưa sôi nổi ” đó nhé.
Tôi muốn gặp các đào kép trong gánh Đồng Thinh, anh có thể giúp tôi được không ?
Tôi sẻ liên hệ và cho anh biết tin sau nhé.
Anh Hoàng Trung thân mến! nói về văn hóa của dân tộc khmer, tôi phải học hỏi thêm ở anh và anh Hồng Băng đó, hồi nhỏ bà ngoại sợ mất gốc, cứ mỗi kỳ hè bắt đi học chữ khmer, nhưng tôi chỉ sống gần cha me tới 11 tuổi thôi, rồi đi Vĩnh Long, Cần Thơ học luôn, sống chung quanh toàn là người việt, nên chẳng biết gì ngày lễ hội của dân tộc mình…có gì anh Trung cho hay, tôi rất thích, nếu sắp xếp về được, cũng nhờ anh Hoàng Trung hén…Chúc anh nhiều sức khỏe để viết nhiều bài thật hay.
Những bài viết của anh Trung. luôn giúp mình có thêm nhiều kiến thức về những mảng đời sống sinh động phong phú mà vì cuộc sống bộn bề khiến đôi lúc mình bẵng quên đi. Cảm ơn anh Trung nhiều lắm.
Xin chúc mừng Trang nhà đã kết nạp được một cây viết cừ khôi hiếm có. hàng độc thời nay; anh Nguyễn hoàng Trung. Vào khoảng đầu thập niên 1960, có lúc tôi được chỉ định làm thơ ký cho Ban Hội Hương cuả Đình Long hồ,thiết lập các chương trình Lễ hội , Hát Bộ cho Đình, đặc biệt nhất là kỳ Lễ Cúng Đình 16-17 tháng 3 ấm lịch hằng năm..Anh Trung đã gợi lại trong tôi nhiều cảm xúc,. Cám ơn anh Trung. Hẹn một chầu cà phê miệt vườn trong nay mai…
Anh Năm kính mến,
Dù chưa uống mà đã nghe mùi cà phê miệt vườn ngào ngạt rồi, lại được bậc đàn anh hẹn cho một chầu nửa lại tăng thêm phần khao khát. Cám ơn anh nhiều lắm ,mong sẻ sớm gặp anh với ly cà phê An Lương ngạt ngào hương đồng .