– Năm Giáp Ngọ (năm 34), Tô Định sang làm Thái thú Giao Chỉ thay cho Tích Quang. Tô Định thi hành chính sách cai trị và bóc lột rất tàn bạo đối với người Việt. Bọn Thái thú Tô Định cùng Đốc bưu đốc thúc đồ cống, thu thuế muối, sắt, cùng sản vật thủ công, thuế đánh cá đầm ao,… Không những thế, chúng còn khống chế, đè nén các lạc tướng và con cháu họ. Dân oán hận, quý tộc Âu lạc cũ cũng oán hận chính quyền đô hộ, đã làm bùng nổ những phong trào chống đối ngày càng mạnh mẽ của nhân dân và quý tộc Lạc Việt.

– Năm Canh Ngọ 550, quân khởi nghĩa của dân ta do tướng Triệu Quang Phục chỉ huy đã tung quân phản công đánh bại đội quân xâm lược nhà Lương do tướng Dương Sàn chỉ huy. Trước đó vào năm 540 Lý Bí đã lãnh đạo dân ta khởi nghĩa đánh đuổi quân Lương về nước lập ra nước Vạn Xuân độc lập của người Việt. Nhưng sau đó, tháng 5/545, quân Lương do Dương Phiêu và Trần Bá Tiên chỉ huy lại sang đánh. Lý Nam Đế không địch lại được quân địch phải lui về động Khuất Lão ủy thác mọi công việc cho Triệu Quang Phục.Triệu Quang Phục bèn cho lui quân về giữ đầm Dạ Trạch ở ven sông Hồng (nay thuộc huyện Khoái Châu – Hưng Yên). Địa thế đầm Dạ Trạch xung quanh đều là đầm lầy, cây cỏ um tùm bụi rậm che kín. Quân của Triệu Quang Phục đóng ở một bãi đất cao nằm giữa đầm. Trần Bá Tiên đóng quân bên ngoài nhưng không cách gì tiến công vào được. Trong khi đó, đêm đêm, quân của Quang Phục lại đi thuyền độc mộc ra tập kích bất ngờ rồi rút lui. Trần Bá Tiên đánh mãi không được định bụng cầm cự lâu dài cho quân của Triệu Quang Phục hết lương sẽ phải mệt mỏi thì sẽ đánh vào. Nhưng năm 550, nhà Lương gọi Trần Bá Tiên về dẹp loạn trong nước, việc quân ở đây giao lại cho tì tướng Dương Sàn. Nhân cơ hội ấy, Triệu Quang Phục tung quân ra đánh lớn. Dương Sàn thua trận bị giết. Quân Lương tan vỡ chạy về nước. Nền độc lập của nước Vạn Xuân được bảo vệ.

– Năm Bính Ngọ (766), Phùng Hưng, người ở quận Đường Lâm (nay là Phú Thọ – Sơn Tây) đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa đánh đuổi quân xâm lược nhà Đường, chỉ trong vòng mấy tháng đã tiến đánh chiếm phủ Đô hộ của quan đô hộ nhà Đường là Cao Chính Bình, khiến Cao Chính Bình lo sợ lâm bệnh mà chết. Phùng Hưng chiếm giữ phủ thành, dựng nền tự chủ. Đến năm 791 thì mất. Nhân dân ái mộ, lập đền thờ và tôn danh hiệu là Bố Cái Đại Vương, (nghĩa là tôn Phùng Hưng là Cha, Mẹ) để ghi nhớ công lao đánh giặc cứu dân của Ngài.

– Năm Nhâm Ngọ (1042), niên hiệu Minh Đạo, Vua Lý Thái Tông (1028-1054) đã ban hành Bộ hình thư, đây là bộ luật thành văn đầu tiên của Việt Nam; mở đầu trang mới trong lịch sử pháp quyền nước ta. Từ nội dung của bộ luật đó mà sau này vào niên hiệu Hồng Đức, vua nhà Lê là Lê Thánh Tông làm cơ sở để cho biên soạn và ban hành bộ luật định thời Lê sơ mà ta quen gọi là bộ Luật Hồng Đức.

– Năm Giáp Ngọ (1054), ngay sau khi lên ngôi, vua Lý Thánh Tông cho đổi tên nước từ Đại Cồ Việt thành Đại Việt. Quốc hiệu Đại Việt do ông đặt kéo dài suốt thời kỳ trị vì của ông và các con cháu nhà Lý (171 năm).

–          Năm Mậu Ngọ (1078), Lý Thường Kiệt đại thắng quân Tống trên sông Như Nguyệt. Bài thơ “Nam quốc Sơn Hà” của Lý Thường Kiệt – Bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta ra đời.

Nguyên bản:

南國山河

南 國 山 河 南 帝 居

截 然 定 分 在 天 書

如 何 逆 虜 來 侵 犯

汝 等 行 看 取 敗 虛

 

Bản phiên âm Hán –Việt:

Nam quốc sơn hà

Nam quốc sơn hà Nam đế cư,

Tiệt nhiên định phận tại Thiên thư.

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm,

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

 

Bản dịch thơ:

Sông núi nước Nam

Sông núi nước Nam, vua Nam ở,

Rành rạch định phận tại sách trời

Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm

Chúng bây sẽ bị đánh tơi bời

– Năm Mậu Ngọ (1258), sau khi không thành công trong việc chiêu dụ nhà Trần phục vụ kế hoạch đánh chiếm Nam Tống, quân đội Mông Cổ khoảng 4 – 5 vạn kỵ binh và bộ binh do các tướng Triệu Ngột Lương và Quỳ Hợp Thai ồ ạt tiến vào nước ta, mở màn cho cuộc xâm lăng Đại Việt lần thứ nhất.

Theo Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên, thì lúc bấy giờ do thế giặc mạnh, sau 2 ngày giao chiến, vua tôi nhà Trần phải lui về Phù Lỗ (nay thuộc Sóc Sơn, Hà Nội) rồi rút khỏi thành Thăng Long thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống”.

Quân Nguyên Mông đắc thắng tiến vào Thăng Long nhưng họ vấp phải việc đại kỵ trong hành quân là thiếu lương thực và nước. Trong khi đó, dưới sự chỉ huy của Thái sư Trần Thủ Độ, vua tôi nhà Trần tận dụng cơ hội, tập kích quân địch bất ngờ vào đêm 28/1/1258. Quân Nguyên trở tay không kịp, rối loạn hàng ngũ và bị quân đội nhà Trần truy kích phải chạy dọc sông Thao về phía Bắc.

Kết quả là chỉ sau nửa tháng chiến đấu, quân dân nhà Trần đánh bại đội kỵ binh được xem là hùng mạnh nhất thế giới vào thời điểm đó. Chiến thắng này mở ra niềm tin mãnh liệt để 27 năm sau, vị tướng lừng danh triều Trần là Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn thống lĩnh toàn quân đánh bại quân Nguyên Mông thêm 2 lần nữa ở các trận Vạn Kiếp, Hàm Tử (1285) và Bạch Đằng (1288). [Năm Nhâm Ngọ (1282): Nhà Trần mở Hội nghị Bình Than, bàn kế hoạch chống quân xâm lược Nguyên Mông lần thứ hai].

– Năm Bính Ngọ (1426), vào tháng 10, khi nhận thấy quân Minh ở cả Nghệ An và ở ngoài Đông Đô không cón bao nhiêu, Bình Định Vương (Lê Lợi) bèn sai tướng Lý Triện, Phạm Văn Xảo, Trịnh Khả, Đỗ Bỉ tiến đánh vùng Quốc Oai, Quảng Oai, Gia Hưng, Quy Hóa, Đà Giang, Tam Đái (Bạch Hạc) Tuyên Quang  để chặn đường viện binh của quân Minh từ Vân Nam sang. Quân Minh vừa đến Tốt Động thì bị phục binh của quân ta bốn mặt đổ ra đánh chém. Quan Thượng Thư là Trần Hiệp,  Nội quan là Lý Lượng cùng 50.000 quân lính nhà Minh phải bỏ mạng , hơn 10.000 tên bị bắt sống. Quân ta còn thu được vô kể đồ đạc khí giới, voi, ngựa. Tướng giặc Phương Chính và Mã Kỳ hoảng loạn chạy tháo thân về thành Đông Quan cố thủ cùng Vương Thông.

– Năm Bính Ngọ (1786), được dân ủng hộ, lại có tài năng quân sự lỗi lạc của Nguyễn Huệ nên chẳng mấy chốc thế lực của chúa Nguyễn ở Đàng trong bị đánh bại. Nguyễn Huệ dẫn quân ra Bắc dưới danh nghĩa phù Lê diệt Trịnh, chỉ trong thời gian ngắn đã tiêu diệt thế lực họ Trịnh mục ruỗng. Lần đầu tiên sau mấy trăm năm bị chia cắt, non sông nước ta lại quy về một mối.

– Năm Canh Ngọ (1930), Nguyễn Ái Quốc thay mặt Quốc tế Cộng sản, tổ chức Hội nghị hớp nhất ba tổ chức Đảng ở Việt Nam (Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn, thành một Đảng duy nhất, lấy tên là Đảng Cộng sản Việt Nam.

– Năm Nhâm Ngọ (1942) Hồ Chí Minh bị bọn phản động Tưởng Giới Thạch bắt giam, đày ải qua 14 nhà tù ở Trung Quốc. Chính trong thời gian này, Hồ Chí Minh đã viết tập thơ “Nhật ký trong tù”.

– Năm Giáp Ngọ (1954), với chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ của nhân dân Việt đã dẫn đến sự cáo chung của Chủ nghĩa thực dân kiểu cũ trên phạm vi toàn thế giới.

Hiệp định Geneve về việc chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Đông Dương (trong đó có Việt Nam) được ký kết ngày 21/7/1954.

– Năm Mậu Ngọ (1978), chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam thắng lợi. Quân tình nguyện Việt Nam giúp lực lượng cách mạng Campuchia đập tan tập đoàn diệt chủng Pôn Pốt-Iengxary và giúp cách mạng Campuchia thành công vào ngày 7/1/1979.

– Năm Giáp Ngọ (2014), hy vọng Việt Nam sẽ xây dựng nội lực hùng mạnh làm đà để giành lại Hoàng Sa và Một phần Trường Sa của ta bị Trung Quốc chiếm trái phép.

Đinh Kim Phúc