THƠ CỦA VÕ HIỆP VÀ “VẦN” TRONG THƠ TIẾNG ANH, TIẾNG PHÁP

Ngày đăng: 5/04/2023 12:26:13 Chiều/ ý kiến phản hồi (1)

Trong bài viết trước tôi đã đề cập tới hai bài thơ của thầy giáo Võ Hiệp là bài “Trở Về” và bài dịch thơ ra tiếng Anh “Returning Home Country”. Bài dịch thơ tiếng Anh này có tám câu và ông áp dụng luật “falling rhythm” trong thơ tiếng Anh vào cước vận của thơ Việt để có vần [ai] với năm chữ cuối của các câu một, hai, bốn, sáu, tám là by, mine, tired, kind, flied… Do đó bài thơ rất “dễ đọc”, dễ ngâm nga đối với người đã quen đọc thơ Việt!

Returning home country  (Võ Hiệp)

A quarter of a century has passed by.

I return to visit the country of mine.

When leaving, I was active at a young age.

As returning, I’m old, weak and tired.

The river is still miry as before.

But friends have changed to a different kind.

Return to the former school to admire.

And recall the memories that have flied.

Thật ra, thơ trong văn học Anh cũng có vần (Pháp cũng vậy), nhưng luật về vần của họ không giống với luật vần của thơ ta. Tuy vậy khi một dân tộc nào có “văn vần” bên cạnh văn xuôi thì họ cũng có quy luật viết văn vần sao cho khi đọc lên thì nghe có vần có điệu. Dễ nhất là sau khi đọc một đoạn văn vần (thơ) dài có giọng hơi cao thì chấm dứt câu bằng cách xuống giọng… và nhiều câu như vậy nếu đều có vần cuối giống nhau sẽ nghe “êm tai” hơn. Như thế, thơ dầu của dân tộc nào, cũng có vần giống “cước vận” của ta!

Một thí dụ; tôi còn nhớ lúc nhỏ thường ngâm nga, đến nay vẫn còn thuộc, một bài thơ, hay đúng ra là bài hát của trẻ con (nursery rhyme), theo kiểu hát đồng dao, mà tôi đã đọc được trong một sách thiếu nhi Mỹ. Bài thơ đó diễn tả một niềm tin khá ngây thơ của bọn trẻ nhỏ Anh, Mỹ. Vào buổi chiều sập tối, chúng hay nhìn lên bầu trời đợi ngôi sao đầu tiên chiếu sáng (thật tế thường chúng đợi sao Kim) để nói cho nhanh một điều ước. Chúng tin rằng nếu trọn điều ước được kịp nói xong trước khi các ngôi sao khác mọc thì điều ước đó sẽ thành sự thật!

 

Star light

Star bright

First star I’ve seen tonight

I wish I may, I wish I might 

Get the wish I wish tonight

(Hởi ánh sao. Vì sao sáng. Ngôi sao đầu tiên mà tôi thấy đêm nay. Tôi ước gì… Tôi ước có thể. Đạt được điều ước mà tôi ước đêm nay). Thật ngây thơ và lãng mạn! Có ai kịp nói xong đâu vì gần như các ngôi sao xuất hiện cùng lúc với sao Kim! Vậy mà biết bao thế hệ trẻ con đã tin điều này!

Nói theo thơ tiếng Việt, bài thơ này có vần [ai] ở tất cả chữ cuối câu, do đó cũng rất “gần gũi” đối với người quen đọc thơ Việt!

Cũng cần nhắc là bọn trẻ nít người Việt trước đây cũng có niềm tin giống như vậy khi vào buổi tối, nhìn lên bầu trời chờ đợi ngôi sao băng (sao xẹt) để nói thật nhanh lời ước ! Dường như ngày nay ánh sáng đèn và không gian chật hẹp của đô thị đã làm cho bọn trẻ quên dần thói quen và niềm tin này!

Thật ra, con người ai cũng có ước mơ. Tuổi trẻ thì nhiều mơ ước lãng mạn dầu có dịp nhìn trăng-sao hay không. Tuổi lớn thì nhiều ước mơ hiện thực hơn. Ai cũng có quyền có ước mơ. Điều quan trọng là con người có kiên nhẫn cố gắng đạt cho được những ước mơ tốt đẹp trong đời của mình hay không?!

Thí dụ khác là một bài thơ tiếng Pháp, bài “L’Adieu” của G. Apollinaire mà trong đó những “hương thời gian”, “mùi thạch thảo”, “mùa thu chết”…, từ đầu thế kỷ 20, đã là đề tài sáng tác (và bắt chước) của bao thế hệ nhạc, văn, thi sĩ VN… suốt nhiều thập kỷ sau:

 

L’Adieu    (G. Apollinaire)

 

J’ai cueilli ce brin de bruyère

L’automne est morte souviens-t’en

Nous ne nous verrons plus sur terre

Odeur du temps brin de bruyère

Et souviens-toi que je t’attends.

 

Nói theo tiếng Việt, bài thơ tiếng Pháp này cũng có cước vận với hai vần [e] và [ăng], do đó cũng dễ đọc đối với người quen đọc thơ Việt.

Tiếng Việt mình gọi thơ là “văn vần” để phân biệt với “văn xuôi”. Ngay những thể thơ tự do của ta bây giờ, dầu “phóng khoáng” tới đâu cũng vẫn có vần. Thơ của các nước khác, chắc cũng vậy!

Đến nay, tuy đã lớn tuổi nhưng khi đọc những câu thơ với vần điệu êm tai, tôi vẫn  thấy lòng mình thật dễ chịu!

Long Xuyên, tháng 3/ 2023

KHƯƠNG TRỌNG SỬU

h2

H3

Có 1 bình luận về THƠ CỦA VÕ HIỆP VÀ “VẦN” TRONG THƠ TIẾNG ANH, TIẾNG PHÁP

  1. Bacsi Suu nói:

    Những điều tôi viết về “vần” trong thơ tiếng Anh, tiếng Pháp chỉ là ý kiến chủ quan! Rất mong nhận được ý kiến của các bạn!

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Các bài viết mới khác