春日絕句(其四)        XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 4)

韋杜佳人繡鳳鞋，     Vi Đỗ giai nhân tú phụng hài,

蹅春共趁賣花來。     Đạp xuân cộng sấn mại hoa lai.

西湖寺外醉何處，     Tây Hồ tự ngoại túy hà xứ ?

鎮武觀頭遊幾回。     Trấn Võ Quán đầu du kỷ hồi !

* Chú thích :

    – Vi Đỗ 韋杜 : Tên một con phố ở đất Tràng An (Tây An) xưa, ở đây mượn để chỉ kinh thành Thăng Long của ta.

    – Tú Phụng Hài 繡鳳鞋 : Giày có thêu hình chim phượng.

    – Đạp Xuân 蹅春 : là Đi trong mùa xuân, là đi dạo chơi lúc xuân về; tương đương với từ ĐẠP THANH 踏青 là Đi dạo chơi trên thảm cỏ xanh non vậy.

    – Sấn 趁 : là Thừa dịp, Sẵn dịp.

    – TỰ 寺 : là Chùa của các Hòa thượng tu hành; QUÁN 觀 là ĐẠO QUÁN 道觀 là Chùa của các Đạo sĩ tu tiên.

* Nghĩa bài thơ :

                       TUYỆT CÚ NGÀY XUÂN (4)

       Các giai nhân của phố Vi đỗ trong kinh thành mang những đôi hài có thêu hình chim phượng; Các nàng đi dạo chơi trong mùa xuân rồi sẵn dịp lại ghé mua hoa xuân. Bên ngoài các chùa ở Tây Hồ nơi nào có thể say được đây ? (ý nói nơi nào có quán rượu); Ở đầu đường của Đền Trấn Võ ta đã dạo chơi qua mấy lượt ở đó rồi !(Ý chỉ nơi đó là nơi có quán rượu !).

       Cảnh dạo chơi trong mùa xuân của các tài tử giai nhân trong ngày Lễ Tết khi xưa ở kinh thành Thăng Long. Cao Bá Quát cũng là một trong những chàng tài tử đi du xuân để nhìn ngắm các giai nhân mang hài có thêu hình chim phượng !

* Diễn Nôm :

                  

                    Hài phụng giai nhân Vi Khúc phố,

       Lục bát :

                    Phố Vi hài phượng giai nhân,

                                                         Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm.

綺石欄窗綵縷門，     Ỷ thạch lan song thái lũ môn,

少年翁對鬱金樽。     Thiếu niên ông đối uất kim tôn.

三多矮枝佛手架，     Tam đa ải chi Phật thủ giá,

五福皺葉水仙盆。     Ngũ phúc trứu diệp thủy tiên bồn.

               高伯适                            Cao Bá Quát

   

* Chú thích :

    – Ỷ 綺 : Còn đọc là KHỈ, thuộc bộ MỊCH 糸 là sợi tơ bên trái, nên Ỷ 綺 là dải lụa có hoa văn đẹp đẽ; Trong bài thơ là Ỷ THẠCH 綺石 : chỉ những tảng đá có màu sắc rực rỡ, đẹp đẽ. Ỷ THẠCH ở đây cũng có thể chỉ Hòn Non Bộ giả làm cảnh cho đẹp.

    – Lan Song 欄窗 : LAN là Lan Can, nên LAN SONG là Cửa sổ có trấn song.

    – Thái Lũ Môn 綵縷門 : là Cửa có treo rèm màn có những sợi tơ màu đẹp đẽ.

    – Thiếu Niên Ông 少年翁 : là Ông chủ còn trẻ, chỉ người thành đạt mà còn trẻ tuổi.

    – Uất Kim Tôn 鬱金樽 : Chai đựng rượu có màu vàng của hoa Uất Kim Hương.

    – Câu 3 : ý nói trái Phât Thủ thường có 3 ngón vươn dài ra (như hình minh họa đính kèm) tượng trưng cho Tam Đa là 3 cái nhiều (là Đa Phúc, Đa Thọ, Đa Nam Tử 多福，多寿，多男子).

    – Câu 4 : Ý chỉ hoa của Hoa Thủy Tiên mặc dù 6 cánh nhưng lại trông giống như 5 cánh của hoa Bạch mai tượng trưng cho Ngũ Phúc là 5 điều Phước (là Thọ, Phú, Khang ninh, Du hảo Đức, Khảo chung mệnh 寿，富，康寜，攸好德，考终命. Có nghĩa là : Sống Thọ, Giàu sang, Khoẻ mạnh, có tiếng Đức tốt và Già Chết an lành).

                         

                                    Phật Thủ                Thủy Tiên

* Nghĩa bài thơ :

                          Tuyệt Cú Ngày Xuân (5)

       Song cửa sổ có trấn song, trước cửa lại có treo rèm màn với các tua màu sắc đẹp đẽ lại có những tảng đá cảnh đầy màu sắc. Trong nhà thì ông chủ nhà là một thiếu niên trẻ trung bên cạnh các chai rượu màu vàng của uất kim hương rực rỡ. Cái gía thấp để cành nhánh ngắn của quả Phật Thủ vươn dài ra như ba ngón tay tượng trưng cho Tam Đa và Giò Thuỷ Tiên với các lá quăn queo tượng trưng cho Ngũ Phúc.

       Cảnh đón xuân trong giàu sang phú qúy của một người trẻ tuổi mà thành đạt, thiếu niên đắc chí, nếu không phải làm giàu trong chốn thương trường thì cũng là một đại khoa tuổi trẻ, quan trường đắc chí; quả là “Mãn môn xuân sắc thị vinh hoa” có khác !

* Diễn Nôm :

                     XUÂN NHẬT TUYỆT CÚ (Kỳ 5) 

                   

                  Non bộ ngoài song cửa rực màn,

     Lục bát :

                  Màn che đá cảnh song rèm,