Bấy lâu nay, nhìn những tấm hình của anh Nguyễn Gương trên trang nhà tôi thầm khen anh là người đàn ông có cái dáng phong độ mà không biết anh bị bệnh. Khi đọc bài “ Nguyễn Gương- Cây viết lạc quan của trang nhà” của anh Lương Minh mới biết là anh bị bệnh, và bất ngờ khi nghe anh nói bệnh của anh là vỡ tĩnh mạch thực quản do xơ gan.

Bệnh xơ gan làm sao làm sao vỡ tĩnh mạch thự quản, chắc thầy cô và anh chị trong trang nhà không mấy ai tường tận. Xin phép anh Nguyễn Gương cho phép em giải thích thích những nét cơ bản về bệnh lý này mà không đi sâu vào bệnh xơ gan.

Trước hết chúng ta tìm hiểu sơ lược hệ thống tuần hoàn của gan.

Thông thường, bất cứ cơ quan nào, bộ phận nào trong thể con người, cũng được mang máu đến để nuôi dưỡng bằng động mạch và được mang máu đi bằng tĩnh mạch. Gan là cơ quan đặc biệt, máu đến gồm cả động mạch và tĩnh mạch, đó là động mạch gan và tĩnh mạch cửa* .

– Động mạch gan mang máu đến gan từ tim ( chiếm ¼ tông lượng máu đến).

– Tĩnh mạch cửa chiếm đến ¾ lượng máu đến gan, máu này đến từ hệ thống tiêu hóa như: dạ dầy, ruột già, ruột non, lá lach tuyến tụy…

– Cả 2 nguồn máu động mạch gan và tĩnh mạch cửa đổ chung* vào các xoang mạch của tiểu thùy gan, sau đó đi vào tĩnh mạch trung tâm tiểu thùy và tập hợp thành tĩnh mạch gan. cuối cùng đổ về tĩnh mạch chủ dưới để đi về tim.

Ở bệnh xơ gan, nhu mô gan bị xơ chay cảng trở sự lưu thông máu trong gan, máu từ tĩnh mạch cửa bị ứ động phải tìm con đường khác để đi về tim, đó là đi qua những vòng nối giữa tĩnh mạch cửa và tĩnh mạch chủ mà bình thường những vòng nối nầy không có chức năng.

Khi tĩnh mạch cửa máu càng ứ động làm tăng ạp lực; áp lực càng thì càng tăng lượng máu qua những vòng nối, làm chúng bị giãn ra và biểu hiện qua những triệu chứng như sau:

1_Vòng nối tĩnh mạch thực quãn dạ dầy: Thông thường giãn tĩnh mạch thực quản không gây ra dấu hiệu nào trừ khi chúng bị vỡ. Lúc đó có thể thể hiện các triệu chứng sau:

• Nôn ra máu.
• Đau bụng.
• Chóng mặt.
• Đi cầu ra phân đen.
• Đại tiện ra máu (một vài trường hợp hiếm gặp).
• Sốc (ở những trường hợp nặng, do mất quá nhiều má

2- Vòng nối tĩnh mạch quanh rốn: Ta thấy xuất hiện tĩnh mạch màu xanh chung quanh rốn càn về sau càng rõ và to đôi khi giống một búi giun .

3 Vòng nối tĩnh mạch hậu môn trực tràng, khi giãn thường xuất hiện thành từng búi gọi là búi trỉ, cũng có thể bị vở đi cầu phân đen hoạc đi cầu ra máu.

Trước đây bệnh nhân vỡ tĩnh mạch thực quãn vào bệnh viện, với bệnh cảnh nặng, mặt bệnh nhân xanh xao vì mất máu; khi chẩn đoán đúng bệnh thì mặt của bác sỉ còn xanh hơn mặt bệnh nhân vì sử trí rất là khó khăn. Dùng phương pháp nội khoa, nhiều trường hợp không kết quả, còn phẩu thuật vô cùng phức tạp và nguy hiểm. Ngày nay nhờ vào sự tiến bộ của nội, bệnh vỡ tĩnh mạch thực quản giảm đi sự nhuy hiểm, nhiều ca được cứu sống, qua nội soi chẩn đoán được chính xác và có thể dùng phẩu thuật để cầm máu cho bệnh nhân tương đối an toàn.

 BS  Võ Châu Phương

Ghi chú:

1. Thường máu động mạch hà tĩnh mạch không trộn lẫn, máu động mạch đến bộ cơ quan nào được phân chia thành những động mạch nhỏ, rồi nhỏ dần tận cùng bằng mau mạch, sau đó đổ vào tĩnh mạch rất nhỏ, những nhánh rất nhỏ nầy tập hợp lại những tĩnh mạch lớn hơn cuối cùng đổ vào tĩnh mạch chủ về tim.
2. Tĩnh mạch cửa ( pfortader) còn gọi làn tĩnh mạch gánh, nhận máu từ hệ tiêu hóa, máu nầy chứa nhiều chất dinh dưỡng chưa hoàn chỉnh và có nhiều độc tố; bất lợi cho cơ thể. Máu nầy đi qua gan, ở gan những chất dinh dưỡng nầy tiếp tục chuyển hóa và chất độc được phân giải nhờ vậy mà cơ thể không bị ngộ độc hoặc nguy hiểm.