Lúc còn đi học tôi đã tự tiện sửa 2 câu của một bản nhạc hè nổi tiếng thành:     “Mỗi năm đến hè lòng khoan khoái mừng/ Chín mươi ngày! Ôi biết bao niềm vui… Ở miền Nam, mùa hè trùng với mùa mưa. Giữa mùa hè, mực nước trong mấy đám ruộng gần nhà bà nội của tôi dâng lên rất cao, lúc này cây lúa đang trong giai đoạn đâm nhánh. Đây là mùa chúng tôi ra ruộng câu cá rô.

Câu cá trong ruộng
Không nhớ ai đã chỉ: “Câu cá rô trong ruộng dễ lắm. Vào mùa sinh sản, cá rô nhả bọt làm tổ đẻ. Lúc ấy chúng dữ lắm, quyết liệt bảo vệ tổ, bảo vệ cá con. Chỉ cần thấy đám bọt, thả lưỡi câu vào đó là câu dính cá!” Cái gì dễ thì làm.

Thế là tôi sắm một cần câu, mồi câu là sâu gạo bắt ở nhà máy chà Khánh Phong (cạnh chợ cầu Lầu), nếu siêng thì sang lò mắm bà Méo bắt dòi mắm làm mồi câu. Những con dòi trắng, tròn múp míp làm mồi câu thì hết ý.
Sau một hồi đi dọc bờ ruộng, thấy một đám bọt nước khá to tôi liền thả lưỡi câu vào. Cá cắn câu ngay. Mừng quá, tôi thu cần câu về, tay trái chụp vội  con cá. Bàn tay tôi đau nhói. Vây lưng cá rô nhọn và cứng đâm làm bàn tay rướm máu. Thế là tôi có thêm kinh nghiệm: nắm cá rô phải theo chiều thích hợp và với lực vừa phải. Dần dần tôi có thêm kinh nghiệm. Nếu gặp ổ bọt nhỏ, màu trắng tinh thì không đụng đến, chỉ ghi nhớ, vài hôm sau quay lại câu, vì lúc này cá chưa đẻ, không cắn câu. Làm động ổ cá sẽ bỏ đi. Nếu gặp đám bọt có màu nâu đỏ: cá con lớn, cá mẹ dẫn đi mất rồi. Còn đám bọt có vết bể: đã có người câu trước. May mắn gặp đám bọt to, có màu trắng ngã sang vàng, thả lưỡi câu vào là cá cắn ngay. Thậm chí giật sẩy, móc mồi thả xuống câu lại cá vẫn cắn.
Sau này nghĩ lại tôi thấy cách câu này không hay tí nào. Cá mẹ bị bắt thì nguyên bầy cá con sẽ chết, làm sao còn cá rô trong ruộng? Ác độc nhất là câu rê. Cá lóc mẹ bị bắt thì nguyên bầy ròng ròng cũng sẽ chết theo, nhưng tội nhất là con vịt con dùng làm mồi câu. Bị treo lộn đầu xuống, chỉ có nước kêu chíp chíp, và còn bị rê rê trước cái miệng đáng sợ của con cá lóc, thậm chí người Mỹ còn phải sợ mà gọi chúng là cá đầu rắn (snakehead), Vậy mà không hiểu sao hồi đó lấy vịt con để nhữ cá mà niềm vui (?)

Giải nhiệt mùa hè: Ăn kem

Đây là nói cho sang, thật ra lúc học ở Vĩnh Long tôi làm gì có tiền ăn kem? Chỉ có tiền ăn cà rem (kem que) mà thôi. Dạo ấy “sở hụi” của tôi nặng lắm: mỗi tuần một quyển Tuổi Hoa (thỉnh thoảng có bán cái được cho bà chị kế), mỗi ngày hết 2 đồng nộp cho bà Sáu cho mướn sách (3 – 4 ngày / tuần), rồi còn tiền mua cá, mua gà, mua cầu…
Người miền Nam, nói chung, răng không được tốt vì nước sông chúng ta uống có hàm lượng calci, fluor rất thấp, vậy mà lúc nhỏ thích ăn kem (nói cho sang), thích uống nước đá, hỏi răng không hư sao được !
Theo ý kiến của tôi, vào những năm 60, ở Vĩnh Long cà rem ngon nhất là cà rem đậu xanh Hữu Danh. Hãng này sản xuất 2 loại, sầu riêng và đâu xanh. Cà rem được làm thành cây dài, có đường kính khoảng 4cm, bọc trong giấy bóng mờ. Tuỳ số tiền bạn mua (5 cắc, 1 đồng…), người bán sẽ cắt một đoạn kem, rồi cắm vào đó một cái que tre để cầm. Khi ăn bạn phải mở lớp giấy bóng bọc, rồi cắn vào. Cảm giác mát lạnh ở miệng, rồi bao nhiêu vị ngọt, béo, bùi ập đến. Người bán cà rem Hữu Danh đi bằng xe đạp, thùng chứa kem phía sau xe màu xanh lơ, trên có ghi 2 câu:
 Ăn rồi còn nhớ Hữu Danh,
        Sầu riêng thơm ngát, đậu xanh ngọt, bùi.
Cạnh đầu cầu Bình Lữ có hãng kem Bang Gia, hãng kem lớn và hiện đại nhất Vĩnh Long thời đó. Trên bảng hiệu tiệm và giấy bọc cà rem đều chỉ in chữ Bang Gia. Tôi nghĩ, họ muốn tạo sự chú ý nên cố tình không bỏ dấu, đúng ra phải là Băng Giá. Hãng kem này chỉ ấn tượng bởi bảng hiệu, còn kem và cà rem của hãng làm ra không có gì đặc sắc. Số người bán kem của hãng này rất nhiều, đa số là trẻ em.
Cà rem quay tay. Tôi không biết tại sao lại gọi như vậy. Có thể đó là do cà rem này chứa trong khuôn thiết và được ngâm trong một hỗn hợp làm lạnh, cần được quấy đảo thường xuyên. Đây là loại trẻ em ăn nhiều nhất vì rẻ (chỉ 5 cắc/cây). Cây cà rem có hình thuôn, dài và đủ màu, xanh, đỏ, vàng, tím. Ăn cà rem này đôi khi có vị mặn do bị nước muối tràn vào. Có một dạo loại cà rem này không ai dám ăn vì tin đồn ăn cà rem bị thủng bao tử. Cà rem quay tay bán trên xe đẩy 3 bánh.

Cao cấp nhất, sang nhất và là nơi lui tới của nam thanh, nữ tú VL thời ấy là tiệm kem Thanh Bình. Tôi thường xuyên lui, tới căn nhà cạnh mặt sau tiệm kem: nhà của bà Sáu cho thuê truyện. (Dạo ấy nhà văn Kim Dung hút đủ á phiện hay sao mà sáng tác hăng và hay quá. Bộ Võ Lâm Ngũ Bá đã hay mà bộ tiếp theo Anh Hùng Xạ Điêu còn hay hơn, nhưng bộ Thần Điêu Đại Hiệp tiếp theo mới đủ “10 thành công lực!” Rồi còn bộ Thiên Long Bát Bộ. Mỗi bộ 3 -4 quyển dày cộm làm tôi xem ngày, xem đêm.) Xéo xéo kem Thanh Bình là 2 nhà sách: Minh Trí và Minh Lý.
Bà con, họ hàng với kem là sinh tố (vì có nhiều sinh tố [vitamin] nên được gọi như vậy?) Tôi thích “ăn” sinh tố khoai môn ở quán gần Ngã Tư quốc tế, đầu cầu Lộ, cạnh rạp Lê Thanh. Người ta chỉ chọn những cái giáo (củ khoai mới đâm) to cỡ ngón chân cái trở xuống, luộc chín, gọt vỏ, cắt cục nhỏ rồi bỏ vô máy xay chung với sữa đặc, đường, nước đá bào. Vị ngọt, bùi của sinh tố khoai môn ná ná giống vị cà rem Hữu Danh. Dù được bỏ trong ly, có ống hút hẵn hoi nhưng dùng muổng múc là chính.
“Ăn rồi còn nhớ Hữu Danh…”

Nguyễn Hoàng Long