Nguyễn Đình Bổn quê ở Cần Thơ, chuyên viết văn, làm báo, quen tôi gần 20 năm. Lâu rồi , tôi không gặp anh, hôm qua gọi điện hỏi, anh bảo là đang thất nghiệp nên ở nhà viết tản mạn chơi. Hỏi ngược lại tôi: còn anh làm gì? Bảo làm web để bạn bè đọc cho vui. Vậy thì em gửi anh vài cái “tản mạn” cũng để đọc cho vui. Bổn cười nói như thế. (SOS)

Hồi xưa, ở miền Tây có câu đố nhau như vầy: Đố chớ bốn con gì nặng một cân? Và trả lời con… ba khía! Vì sao là con ba khía? Thiệt đơn giản, cách đây chừng 30 năm về trước, ở miền Tây người dân vẫn xài cân đòn, loại xách tay, trên đòn cân có những cái “khía” đánh dấu 50g. Con…3 khía tức nặng 150g, bốn con nặng 600g, mà hồi xưa, người miền Tây nói 1 cân là 600g, 1 ký là 1kg!

Thời gian trôi qua, cái gọi là “giao thoa văn hóa” các vùng miền và những thay đổi để thích nghi với cuộc sống đầy biến động đã làm mất đi nhiều nét riêng đặc sắc tại vùng đất này. Món mắm ba khía vẫn còn nhưng cái cân xách tay đã gần như biến mất, cũng không còn ai nói 1 cân là 600g nữa nên câu đố xưa đã trở thành bí hiểm. Cùng chung số phận với cái cân đòn, một số vật dụng cũng chỉ còn trong ký ức. Nếu về miệt vườn chơi, có thể bạn sẽ bắt gặp những cái cối đá, cối xay, những cái kiệu lớn đựng nước mưa nằm đâu đó ngoài vườn. Trong đo lường, thì hai đơn vị dùng đong lúa là giạ và táo cũng một đi không trở lại và có thể thế hệ sinh sau năm 2000 không biết cái táo để đong lúa nó hình thù ra sao trong khi trước đây, người miền Tây định lượng lúa thu được hay bán đi bằng giạ, một giạ bằng 2 táo và một táo tương đương 20 lít.

Cuộc sống đổi dời, sông núi còn thay đổi huống hồ ngôn ngữ và vật dụng. Cũng chính vì vậy ký ức cần ghi lại dù không biết nó ích lợi hay là để cho ta những dư vị ngậm ngùi? May là cái món ba khía thì vẫn còn ở quê và cả ở… Sài Gòn để lâu lâu bà xã nhớ quê, mua  vài ba lạng về trộn chanh, ớt, đường… Cũng mặn mặn, cay cay… cái hương ba khía cực kỳ đặc trưng Tây nam bộ, nhất là khi xế trưa đói bụng, xúc vài muỗng cơm nguội, nhấm nháp vài cái càng ba khía. Dù vậy cái cảm giác ngon lạ lùng là không thể tìm lại được, nó chỉ có ở cái thời ngồi giữa vườn dừa xào xạc dưới những mái lá đơn sơ ăn cơm nguội với mắm kho hay mút vài cái chân con ba khía.

Nguyễn đình Bổn