Hạ đường huyết (HĐH) hay đường trong máu thấp thường hay gặp. Trong mỗi chúng ta đã trãi qua một vài lần hoặc chứng kiến người thân đã bị HĐH mà chúng ta không biết tới. Bài viết nầy để trả lời một bạn đọc đồng tời hy vọng mang đến các bạn  một số kiến thức cơ bản về HĐH, để biết khi nào là HĐH, và biết cách xử trí khi gặp phải.

   A) HẠ ĐƯỜNG HUYẾT LÀ GÌ?
Hạ đường huyết hay chứng hạ đường huyết là sự giảm lượng đường (glucoza) trong máu xuống dưới mức bình thường. 
   – Lượng đường huyết an toàn lúc đói 80mg/dl – 120mg/dl.
  – Hạ đường huyết khi lượng đường thấp hơn 70mg/ dl.
  –   Triệu chứng xuất hiên khi đường máu thấp hơn 65mg/dl.
 – Đi vào hôn mê khi đường máu dưới 10mg/dl.

 B) NHIỆM VỤ CỦA ĐƯỜNG TRONG CƠ THỂ:
          Đường là nguồn nặng lượng chính giúp cơ thể hoạt động và đặc biệt quan trọng hơn, đường  (glucose) là chất dinh dưỡng chính yếu nuôi tế bào não và hồng huyết cầu. Nếu không có đường cung cấp cũng giống như không có dưỡng khí(oxygen) cho não, tế bào não chết sau 5 phút.
    Để có hoạt động tối hảo mỗi ngày tế bào não cần 100g glucose, và hồng huyết cầu cần 14g  glucose

 C) ĐIỀU HÒA ĐƯỜNG HUYẾT TRONG CƠ THỂ:
          

    Ở một người có sức khỏe bình thường, lượng đường trong cơ thể thay đổi nhưng thay đổi một ít nằm trong giới hạn cho phép nhờ hai nội tiết tố Insulin và glucagon tiết ra từ tuyến tụy.
     – Sau khi ăn đường, huyết tăng cao kích thích tuyến tụy tiết ra insulin, Insulin có nhiệm vụ giúp đường vào trong tế bào , tích lũy đường trong gan và bắp thịt, nhờ vậy đường trong máu không tăng cao lắm.  Nếu một nguyên nhân nào đó không đủ lượng insulin, đường trong máu sẽ cao vượt qua ngưỡng thận cho phép( trên 170mg/dl) sẽ có đường trong nước tiểu, đây là bệnh tiểu đường.
  – Lúc đói, đường huyết hạ xuống thấp kích thích tuyến tụy tiết ra glucagon, nhiệm vụ chất nầy chuyển đường dự trữ từ gan, từ bắp thịt vào máu, để đủ lượng đường cung cấp cho não. Nếu do một nguyên nhân nào thiếu chất glucagon, thiếu lượng đường dự trữ làm cho lượng đường dưới mức bình thường gây hạ đường huyết.
  –  Trong cơ thể con người   thật là kỳ diệu, có một hệ thống chuyển hóa , giúp  chuyển mở thành đường, đạm thành đường , nên một người nhịn ăn, hoặc không  ăn đầy đủ nhiều ngày không thể mập mạp được.  Cũng nhờ đó mà con người có thể sống còn sau khi nhịn đói một vài ngày.

  D) TRIỆU CHỨNG HẠ ĐƯỜNG HUYẾT VÀ CÁCH XỬ TRÍ
  Tùy mức độ đường trong máu hạ mà có triệu chứng khác nhau:

1. HĐH Thể nhẹ:  
      

 Rất thường gặp, ít nguy hiểm đến tính mạng, chỉ ảnh hưởng đến một phần của sự hoạt động, thay đổi một ít về trạng thái tâm lý.. Ta có thể gặp các tình huống sau:
   @- Một em bé bú sữa mẹ, khóc ngất không thể dổ nín, đổ mồ hôi, tay chân sờ thấy lạnh lúc mẹ đi vắng nhà.  Phải nghĩ ngay là  HĐH.
 Cho em uống sữa bình hoặc nước pha đường.
  @ Một học sinh thấy mệt mõi, khó tập trung, khó thuộc bài, cảm thấy buồn ngủ, nhưng đi lên giừơng không ngủ được, đây là HĐH.
       Nên uống một ly chanh đường.
   Để học thi có kết quả tốt, cha mẹ nên nấu chè đậu xanh, hoặc đậu đỏ cho con, khi thức khuya học bài, cho con ăn một ít.  Không được ăn no vì ăn no cũng gây buồn ngủ.
  @ Khi hạ đường huyết người ta thường nổi quạo hay cáo gắt, khi gặp chồng hoặc vợ mình tự nhiên nóng nẩy vô lý sau khi làm việc nặng, hoặc quá giờ cơm. Bạn đừng tranh cải hãy cho một ly đá chanh, hoặc trà đương sẽ thấy hiệu quả.
    @ Những công nhân lao động nặng, làm việc kém năng suất cuối giờ, hay gây ra tai nạn thường do HĐH
      Để tránh, nên có buổi ăn sáng tốt và gần cuối giờ ăn kẹo bánh , hoặc nước giải khát có một ít đường.
 Ở Mỹ, để tránh  HĐH cuối giờ, Hầu hết bên cạnh phòng mỗ có phòng để giải lao luôn có sẳn, sữa , nước táo, nước cam, bánh mì sandwish ….
     @ Một người lớn tuổi đang đi ngoài đường tự nhiên mất định phương huớng nên nghĩ đến HĐH.
      @ Hạ đường huyết cũng ảnh hưởng đến tình dục.
   HĐH dạng nhẹ ta thường thấy tổng quát như sau: không chịu được đói, người run, chân tay bủn rủn, vã mồ hôi, chóng mặt, tim đập nhanh, đánh trống ngực, lờ đờ, buồn ngủ.

 
2. HĐH thể vừa:
   Lúc nầy đã ảnh hưởng một phần chức năng của não, nên có những biểu hiện như sau : Có trường hợp rối loạn tinh thần, có cơn thao cuồng, sầu uất, ủ rũ, mất phương hướng, đôi khi xuất hiện cơn co giật như động kinh, nhìn đôi. Có người bị liệt nửa người, nhưng thường chỉ vài phút, vài giờ là khỏi hẳn. Có trường hợp buồn nôn, đôi khi đau bụng, ngất.
 
3. HĐH thể nặng:
   Ở thể nặng chúng ta thấy bệnh nhân lã mồ hôi, co giật toàn thân, thấy mặt tái nhợt môi tím đen, hôn mê, nhanh chống đưa đến tử vong.
   Trường họp nầy nơi có phương tiện, nhân viên y tế chích đường vào tỉnh mạch, hoặc truyền đường vào tỉnh mạch.
  Trường hợp nầy xẩy ra tại nhà chở đến BV thường khó sống. Đổ nước đường nằm ngữa lúc bệnh nhân hôn mê nước vào phổi cũng khó sống.
     Trong bài “chiếc áo mới” phần cuối  tại sao Quốc cứu được bà bác, đọc giả hãy đọc bài đó . Có câu hỏi tôi sẽ giải thích tiếp.
                            BS Võ Văn Chín