TẾT DOLTA CỦA NGƯỜI KHMER

Ngày đăng: 24/09/2014 09:53:13 Sáng/ ý kiến phản hồi (4)

Từ ngày 29/8 đến 1/9 âl là Tết Dolta của người Khmer Nam bộ. Trong một năm, người Khmer có 3 cái tết lớn. Tết Chô Chnam Thơmay vào khoảng tháng 3, tháng 4 âl, không cố định ngày, gọi là Tết vô năm mới. Có khi người Khmer gọi tết nầy là Tết chịu tuổi, nghe hơi buồn phải không? Thành ra tết nầy người ta không ăn lớn. Cuối tháng 8, đầu tháng 9 âl là Tết Dolta, mấy năm gần đây để thể hiện tôn trọng văn hoá dân tộc, các cơ quan truyền thông thường gọi là Sen Dolta, người Việt quen gọi là Đồng Tà. Là cái tết để nhớ ơn ông bà tổ tiên, nhớ ơn những người đã mất, cầu nguyện cho gia đạo được bình an, coi như cái tết tiêu biểu của người Khmer, bà con tổ chức ăn tết rất lớn, nhất là ở vùng Tịnh Biên, Tri Tôn có thêm lễ hội đua bò hào hứng. Tết thứ ba là Tểt Ót Om Bóc, tết cúng trăng ăn cốm dẹp. Tết nầy vào khoảng cuối tháng chín âm lịch. Lúa nếp ngoài đồng đã trổ bông, bà con vui mừng vượt qua cơn lũ hàng năm, lúa không bị nước chụp, tươi tốt và chắc chắn được ăn nên làm lễ tạ ơn trời đất nhất là mặt trăng, người làm cho nước lớn nước nhỏ. Tết nầy bà con Sóc Trăng ăn lớn, có lễ hội đua thuyền rồng.

Trở lại với Tết Dolta của bà con Khmer vùng Bảy Núi. Hình như cách tính lịch của người Khmer trước người Việt một ngày, nên ngày 29 là ngày rước ông bà, chợ tết đông vui như chợ cuối năm của người Việt Nam, các quầy hàng bông hoa, trái cây, thịt heo … đông nghẹt người (hình 1, 2), sáng đó gói bánh tét để cúng ông bà. Ngày 30 là ngày tết ở chùa. Mấy năm trước, bà con đi xe ngựa lên chùa rất vui. Năm nay honda tràn ngập, nhịp sống vội vã cũng tràn vô phum sóc. Cảnh nhàn tản, thanh bình không còn nữa, tôi cố tình rảo qua các con đường tìm xe ngựa lọc cọc lên chùa không gặp. Buồn quá!

Những hình ảnh đội gạo, gánh nước lên chùa cũng không còn. Thay vào đó, bà con nấu cơm sớm ở nhà cùng với hai món ăn, một món canh và một món mặn rồi để vào gà- mên, mang lên chùa, trước cúng sư sải, sau dọn ra cùng ăn. Người Khmer theo Phật giáo Nam tông nên sư sải không có ăn chay theo kiểu Bắc tông. Với bà con, ăn thịt, cá cũng được, miễn thỏa mãn tam tịnh là: không thấy con vật đó bị giết, không nghe tiếng kêu la của con vật đó khi bị giết, con vật đó không bị giết cho mình ăn. Vì vậy tôm cá ở chợ còn sống, còn nhảy soi sói thì không bán được cho người Khmer. Có câu chuyện vui chắc không có thiệt nhưng kể ra chơi. Có người Khmer đến tiệm mua hột vịt, chủ tiệm không để ý, lấy hột vịt đưa. Người mua lắc đầu quầy quậy, Dơ! Nó còn sống quây. Chủ tiệm lấy hột vịt lại, đập nhẹ cho giập vỏ cứng thì bán được.

Buổi trưa và chiều hôm đó thì ăn tết ở nhà, gia đình quây quần bên mâm cơm cúng ông bà, sau đó thì đi chơi, đi thăm bà con, đi coi đua bò. Năm nay, huyện Tri Tôn lại tổ chức đua bò vào ngày 29, tôi không hay, nên đành chụp lại cảnh tường thuật trên truyền hình, mong anh chị em thông cảm.

Ngày thứ ba tức là ngày 01/9 âl, bà con cũng nấu mâm cơm cúng đưa ông bà về chùa.

Tôi nghĩ dầu thời thế có thay đổi nhiều, một số chi tiết trong sinh hoạt có thể bị bỏ đi nhưng truyền thống văn hoá với những gì tốt đẹp của bất cứ dân tộc nào cũng sẽ được duy trì mãi mãi.

 

      Tịnh Biên 23/9/2014

QUÁCH ĐÀO

 

IMG_0444_500x373H1 :                                                            chợ tết ở chân núi

IMG_0453_500x373H2                                                     mua trái cây

IMG_0486_500x373H 3,

IMG_0489_375x3754:                                                   sân chùa ngày tết

IMG_0478_500x373                H 5 :                                               đua bò

 

 

Có 4 bình luận về TẾT DOLTA CỦA NGƯỜI KHMER

  1. Luong Minh nói:

    Chuyện ăn tết Dolta không có gì mới, nhưng với một bài viết cụ thể một địa phương là Tịnh Biên, cái tả thực qua ngòi bút của Quách Đào thì độc giả có thêm nhiều thông tin mới. Hơn nữa, tác giả đã diễn đạt bằng ngôn ngữ bình dân, dẽ hiếu làm hấp dẫn người đọc. Viết tới đây tôi lại nhớ truyện võ hiệp Kim Dung, bậc cao thủ ra chiêu pháp tầm thường (ai cũng biết) nhưng với nội lực vô biên thì sức công phá ghê gớm hơn.

  2. Một Lúa nói:

    Quách tiên sanh ui,
    Tết chịu tuổi của người Khmer lúc tiết trời khô ráo, người ta trải đệm trên rạ khô lắc bầu cua, chơi lô tô vui lắm. Đám con nít tụi tui đi 5-7 cây số lội bộ kéo vô vài lần tại chùa Kỳ Son, xã Loan Mỹ, Tam Bình và chùa Cũ, xã Thới Hòa, Trà Ôn.

    Còn tết Dolta có nghe hoài nhưng chưa thấy vì tháng đó nước ngập lêu bêu nên ngại đến viếng chùa.

    Cám ơn anh Quách Đào cung cấp thông tin thật hay.

    Một Lúa

  3. hồng băng nói:

    Xin có đôi dòng về lễ tết của người Khmer. Hằng năm, cứ cuối tháng 8âl là lễ sel dolta, một đại lễ. Tùy điều kiện kinh tế, có nơi lễ kéo dài 10 ngày, nửa tháng. Sau những lễ nghi ở chùa, con srok thường mời chư tăng về nhà độ thực và tụng kinh. Xưa, ruộng một mùa, tháng tám giáp hạt, nên lễ không được sung túc lắm. Người ta tin rằng, trong ngày lễ, có mưa dầm, là trúng mùa lúa mới. Các vị sư Khmer không dùng chay, ngày một buổi ngọ. Sáng, có thể ăn cháo. Riêng ngày Lễ Năm mới, theo kinh nghiệm,  sau lễ thanh minh của người gốc Hoa 10 ngày. Lễ thanh minh nhằm ngày 5 tháng 4 dương lịch, nên chôl chnam thmây vào 15 tháng 4 DL. Thời gian này có xê xích 1 ngày, do tháng 2Dl có nhuận hay không ( 28 hoặc 29ngày, thì thanh minh lui 1 ngày, tết Khmer cũng lui 1 ngày). HB

  4. Hoành Châu nói:

    Qúach  Đào mến , những năm  1980  ~ 1981  Hoành Châu  dạy ở Trường Cấp 3 Bình Minh  mới được một  năm , còn nhát lắm không dám đi ban đêm ,,,   tội nghiệp các em học sinh    rồi  tới giáo viên  địa phương  nài nỉ mãi ,cuối cùng nhận lời ,, Chà , đó là cái Tết Ót Om Bóc  đêm trăng  vui  hơn ban ngày ,những ngõ nghách  ban sáng rất hiu quạnh , thế mà đêm tối  dưới ánh trăng  nó bỗng trở thành một nơi đến đầy kinh ngạc đến   kỳ  thú  , khi thấy người kinh chúng tôi ngang qua cái tum lá thật cao tương đối rộng sáng choang đèn , đầy tiếng cười  nói, tiếng đàn hát xôn xao , hai người Khờ Me mang 5,6 đòn bánh tét  bước ra nói một tràng tiếng dân tộc  , tôi  đâm hoảng  bèn  lẽn  vào đám học sinh, chúng   tản  ra  làm tôi  không còn biết núp ở  đâu , ngay lúc ấy  bóng một người cao to  choàng vào cổ tôi   hai đòn bánh tét to  giữa tiếng cười nói của các em và các đồng nghiệp  , lúc này tôi  hơi  bớt sợ một chút, sau đó ,một người khác từ trong tum  chạy ra nói gì đó  tay   chỉ vào cái tum , chúng tội từ chối  và  rảo đi tiếp  suốt đêm trăng  ,,,Ghi chú :,  bánh tét vừa nhân chuối vừa nhân mở , ngộ lắm các bạn ơi , tôi mới thấy lần đầu !!

Trả lời Một Lúa Hủy

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Các bài viết mới khác